Lesbos vluchtelingenAfgelopen maanden is de Egeïsche zee de laatste rustplaats geworden van duizenden mensen. Honderden vluchtelingen verdronken doordat hun boot te zwaar was, kapot of doordat smokkelaars de boot opzettelijk tot zinken brachten om te voorkomen dat ze door de Griekse autoriteiten werden aangehouden. De overlevende vluchtelingen komen aan op eilanden als Limnos, Kos en Lesbos.
Alleen dit jaar al zijn honderdduizenden vluchtelingen vanuit Turkije aangekomen op de Griekse eilanden. De uiteindelijke bestemming zijn landen in het noorden van Europa. Het grootste deel van de mannen, vrouwen en kinderen komen uit Syrië; ze ontvluchtten de oorlog en zijn wanhopig op zoek naar een veilige plek voor zichzelf en hun gezin.
Helaas, voor velen bleken deze eilanden niet het ‘gewilde Ithaki’. Ook hier wacht hen niet zelden geweld en desillusie. Omar, uit Afghanistan vertelt wat er op Lesbos gebeurde: “ We liepen al uren op het eiland, op weg naar het receptiecentrum om ons te registreren. Op een gegeven moment stopte er een taxi en de bestuurders zeiden dat ze ons wel naar het centrum zouden brengen. We zaten amper toen ze ons begonnen te slaan. Ze eisten €400 en nadat we het hen gegeven hadden, schopten ze ons uit de taxi. We hadden amper een kilometer gereden.”
Vluchtelingenkampen
Eenmaal in Griekenland ligt er nog een lange weg voor hen. Een groot probleem zijn de reiskosten. Veel vluchtelingen betalen duizenden dollars voor de reis naar Noord Europa. Vaak brengen de smokkelaars hen echter niet verder dan de Europese kusten in Griekenland. Ze zitten dan vast in Griekenland en komen dan in één van de vluchtelingenkampen terecht die in Athene zijn ontstaan. Als ze geluk hebben, belanden ze in het van faciliteiten voorziene Eleonas kamp. De minder gelukkigen belanden op straat of in spontaan ontstane kampen, zoals bijvoorbeeld op het Victoriaplein.
Op het Victoriaplein, waar honderden vluchtelingen verblijven onder erbarmelijke omstandigheden, ontmoeten we Farah, een 28-jarige man uit Afghanistan. In het kamp zijn geen voorzieningen. Farah: “Het zijn gewone mensen die ons komen helpen; ze brengen water, voedsel of kleding. We krijgen geen hulp van de overheid. De situatie is erg problematisch, er zijn zwangere vrouwen en kinderen en we hebben niet eens toegang tot het toilet. We gaan naar cafés, maar daar zijn we lang niet altijd welkom. Het is koud, kinderen worden ziek en hebben een dokter nodig.” Tot overmaat van ramp wordt er noodweer verwacht. Tasos Yfanitis, sociaal werker bij Dokters van de Wereld, gaat meteen de nodige telefoontjes plegen om mensen te kunnen evacueren.
Een paar kilometer van het Victoriaplein, in de buurt ten westen van Athene, ligt het kamp Eleonas. Hier spreken we Zahi, een 18-jarige man uit Afghanistan: Zahi kijkt monter uit zijn ogen, maar wanneer we hem vragen naar zijn reis, trekt er een donkere schaduw over zijn gezicht. Hij vertelt dat hij opgegroeid is in Afghanistan, waar explosies en bomaanslagen aan de orde van de dag waren. Het leven daar was niet vol te houden. Zijn familie en die van zijn vrienden hebben gezorgd voor het geld om de reis te kunnen maken. Ruim 5000 dollar heeft het hem gekost om alleen al in Griekenland te komen. Een deel van zijn geld is gestolen, hij heeft nu vrijwel niets meer. De reis was een nachtmerrie. Soms moesten ze wel 48 uur achter elkaar lopen door bergachtig gebied. In Iran werden ze in elkaar geslagen door de politie en in Turkije moesten ze om de paar uur schuilen voor bombardementen. Maar het ergste waren de sterfgevallen. Hij heeft kinderen zien overlijden ten gevolge van uitputting en ondervoeding, de wanhopige en intens verdrietige ouders die hun kind langs de weg moesten begraven, mensen die stierven door aanvallen van wilde dieren in de bergen en de doden op zee.
Alle vluchtelingen willen maar een ding; zo snel mogelijk naar de grens. Doordat veel landen hun grenzen inmiddels gesloten hebben, trekken de mensen naar de grens tussen Griekenland en Macedonië. Hier wachten duizenden mensen om de grens over te steken, meer dan de helft zijn kinderen. Met de winter in aantocht en de barrières die Europese landen opwerpen voor de doortocht staat de vluchtelingen opnieuw een levensgevaarlijke reis te wachten.
Hulp
De nood is enorm. Het internationale netwerk van Dokters van de Wereld heeft de handen ineen geslagen om de vluchtelingencrisis het hoofd te bieden. De Nederlandse afdeling bijvoorbeeld heeft twee teams van vrijwillige medici naar de eilanden Lesbos en Chios gestuurd om – samen met Griekse teams - de hoognodige medische zorg te verlenen. De Belgische collega’s bieden hulp in Idomeni, bij de grens van Macedonië. En de Engelse collega’s bieden hulp in Servië. Gezamenlijk vangen we mensen op, we bieden medische hulp aan gewonde mensen en onderkoelde kinderen, we luisteren naar de hartverscheurende verhalen, bieden psychosociale hulp en delen noodpakketten uit met kleding, dekens en voedsel. Het is nog lang niet genoeg maar opgeven doen we niet.
