Marloes van Kasteren, medisch coördinator van Dokters van de Wereld, reisde met een team uit Nederland af naar Guercif in het Noorden van Marokko. Ze voerden daar voor de eerste keer een Operatie Glimlach-missie uit.
'Met een hoofd vol indrukken en een buik vol zoete thee dommel ik door het wiegen van de ambulance bijna in slaap. Het was een lange, intense en fantastische dag. In de vroege ochtend heb ik samen met Kamal en Meryem, vrijwilligers van de lokale Rode Halve Maan, Guercif verlaten om de bergdorpen in het Atlasgebergte in te trekken. We hebben daar patiënten gescreend voor Operatie Glimlach, het programma dat volgende week volop zal draaien. We hebben drie dorpen bezocht. De dorpshoofden hadden het bericht van onze komst ontvangen en hebben dat goed verspreid! Op onze route duiken op ogenschijnlijk volstrekt verlaten plekken mensen op die uren hebben staan wachten om bulten, misvormingen en brandwonden te laten beoordelen. In de dorpen hebben groepen mensen van alle leeftijden zich verzameld. Als eerste screenen we kinderen met hazenlippen en open gehemelten. Daarna volgt een groot aantal mensen met uitgebreide brandwonden en contracturen. De contracturen komen opvallend vaak voor op de ledematen. Hoe verder we het gebergte in rijden, hoe kouder en primitiever het wordt. De lemen huisjes worden steeds kleiner, maar de warmte waarmee we worden ontvangen steeds groter. Mensen verplaatsen zich te voet of met een ezel. Op de dag van de soek in Guercif kunnen ze meerijden met een busje dat goederen levert. Dit is ook het eventuele vervoer naar het ziekenhuis. Die reis duurt uren. Voor veel mensen een te grote onderneming.'
Kokend water
'Wijzelf zijn inmiddels op de terugweg naar het vertrouwde Guercif. We rijden over een slingerweg. Het is pikkedonker. Ik droom net een beetje weg als Kamal, vandaag mijn chauffeur op wie ik blindelings vertrouw, de ambulance plotseling de berm instuurt. Enigszins verbaasd, maar in één klap volledig alert kijk ik hem aan. Dan hoor ik bescheiden geklop op het raampje naast me. Ik draai mijn hoofd en zie een hand in het donker. Het blijkt de hand van Mohammed, een zesjarige, goedlachse, wat timide maar ook nieuwsgierige jongen. Helaas is zijn hand niet helemaal gaaf. De nieuwsgierigheid zat er bij Mohammed als baby al vroeg in. Te vroeg, waardoor hij een pan met kokend water naar zich toe trok voordat iemand het door had. Hij liep tweede- en derdegraads brandwonden op. Zijn ouders wisten zich er geen raad mee. Directe medische zorg was niet voorhanden. Inmiddels zijn er contracturen ontstaan aan zijn vingers en kan hij zijn rechterhand niet goed gebruiken. Een operatie kunnen ze niet betalen en wordt helaas niet gedekt door RAMED. Dit is een gratis hulpprogramma van de overheid voor arme mensen die niet in aanmerking komen voor de verplichte zorgverzekering. Mohammed en zijn vader kijken me vriendelijk indringend aan als Mohammed nog voordat we wegrijden iets wil vragen. Meryem vertaalt dat Mohammed graag wil leren schrijven, of wij daarvoor kunnen zorgen.'
Trots laat hij zijn gips zien en vertelt niet te kunnen wachten tot hij zijn hand mag bewegen
High five
'De twee weken erna is het team van Dokters van de Wereld volop aan de slag in het ziekenhuis. In totaal worden ruim 140 mensen geopereerd. Hiervan worden 22 mensen geholpen aan hazenlippen en/of open gehemelten en de overgrote meerderheid aan contracturen door brandwonden. Deze zijn ontstaan door koken op open vuur, explosies van butaangasflessen en ongelukken met kokende vloeistoffen. In de voorruimte van de OK zie ik veel handen voorbij komen, maar ik herken de hand van Mohammed uit duizenden. Hij geeft me een high five als hij de operatiekamer in gaat. Later laat hij trots zijn gips zien en vertelt niet te kunnen wachten tot hij zijn hand mag bewegen. Met dat schrijven zal het wel goed komen.'
De hand van Mohammed voor de operatie
'Op de voorlaatste dag komt de vader van Hafid naar me toe. Hafid is een twaalfjarige jongen met uitgebreide brandwonden als gevolg van een explosie. Hij zegt dat hij geen woorden heeft om zijn dankbaarheid uit te kunnen drukken. Tijdens deze eerste Operatie Glimlach-missie hebben wij bij zijn zoon slechts een kleine ingreep kunnen verrichten. We hebben maar een beperkt onderdeel van de complexe volledige behandelingen die hij de komende jaren zal moeten ondergaan, uit kunnen voeren. Zijn vader geeft aan dat dit niet uitmaakt. Het feit dat een team van Dokters van de Wereld hierheen is gekomen om mensen kosteloos te opereren, heeft hem weer hoop en vertrouwen gegeven. Voor hem is Operatie Glimlach een helpende hand in het donker!'
