Vandaag is een nieuw opinie artikel verschenen van Jasper Kuipers en Jorrit Nuijens in Trouw.
De tandarts hoort in het basispakket. Dat zorgt niet alleen voor betere gebitten, maar voorkomt ook hogere zorgkosten, betogen Jasper Kuipers en Jorrit Nuijens van Dokters van de Wereld.
In een beschaafd land zou je iemands inkomen niet aan het gebit moeten kunnen zien. Toch is dat steeds vaker het geval. Zeker anderhalf miljoen volwassenen slaan tandartsbezoek of gebitsreiniging wegens kosten over. In 2019 en 2020 verleende Dokters van de Wereld circa duizend mondzorgconsulten aan mensen zonder geld. In 2021 doen we dat opnieuw, om her en der de ergste nood te lenigen. Het is overduidelijk: de Nederlandse mondzorg vertoont gaten.
Dat besef groeit: een aanzienlijke minderheid van de Tweede Kamer stemde voor het weer opnemen van mondzorg in het basispakket. Uit een recente peiling blijkt een overweldigende meerderheid aan kiezerssteun: mensen zien het probleem en de basale rechtvaardigheid van samen risico en kosten dragen. Dat doen we bij alle andere essentiële gezondheidszorg immers ook.
Ondanks brede maatschappelijke steun, groeiend bewustzijn in het parlement en toenemende signalen van tandartsen en schuldhulpverleners ontbreekt het de huidige regeringspartijen aan urgentie en probleemerkenning. Er is een drietal mythes dat voorkomt dat we dit samen bij de wortel aanpakken. Tijd om die te ontzenuwen.
Je eigen probleem
‘Eigen verantwoordelijkheid’, een liberaal principe, maakt van mondziekten al drie decennia vooral ‘je eigen probleem’. Demissionair minister Van Ark (VVD) bevestigde dit uitgangspunt recent nog in een Kamerbrief in reactie op Dokters van de Wereld. Natuurlijk is eigen verantwoordelijkheid fundamenteel, maar het is geen geschikt uitgangspunt voor zorg. We passen het ook niet toe op rokers, ongezonde eetgewoonten of geblesseerde amateurboksers.
Goed poetsen biedt geen garantie tegen hoge extra kosten. Een blijvend gezonde mond is een illusie, voor wie tandarts noch mondhygiënist betalen kan. De status quo benadeelt minima, die steun het meeste nodig hebben. Zo gaan hun kinderen het minste naar de tandarts. Hun mondzorgkosten worden weliswaar gedekt, maar omdat hun ouders niet gaan, gaan zij ook niet. Eigen verantwoordelijkheid als uitgangspunt bespaart geen zorgkosten, maar verhoogt ze juist.
‘Kostenbesparing’ is de tweede mythe. Opname in het basispakket zou volgens het CPB 1,2 tot 1,9 miljard euro ‘kosten’, afhankelijk van het eigen risico. Dat komt jaarlijks neer op 100 euro extra premie. Evenveel geld als één gebitsreiniging en één controle. Premieverhoging betaalt zich dus snel uit.
Vermijdbare kosten
Belangrijker: premieverhoging is totaal onnodig, want opname in het basispakket bespaart miljarden. In 2018 gaven we 700 miljoen euro uit aan kaakchirurgie. Die kosten kun je met reguliere mondzorg deels voorkomen. Onze hulpverleners zien legio andere vermijdbare zorgkosten, zoals orgaanschade, blijvende aangezichtspijn en enorme psychische gevolgen. Dan is er nog de economische gevolgschade, die door het Radboud UMC wordt becijferd op 3 miljard euro per jaar.
De laatste mythe is dat aanvullende verzekeringen en bijzondere bijstand samen voor een afdoende vangnet zorgen.
De praktijk is anders: een aanvullende tandartsverzekering kost minimaal 14 euro per maand. Dat is voor veel mensen te duur, en gaat gepaard met eigen bijdrages en een maximum per jaar. Mensen die al een slecht gebit hebben, worden geweigerd.
Gemeenten kennen voor mondzorg zelden bijzondere bijstand toe, en rechters geven hun gelijk. Wie mazzel heeft, woont in een ruimhartige gemeente, waar wellicht nog wat in een potje zit. Zo stort Rotterdam speciaal voor tandzorg geld in een noodfonds. Alle beetjes helpen, maar van een betrouwbaar vangnet is geen sprake, laat staan van goede mondzorg voor iedereen.
Wij vragen nuchtere liberalen en barmhartige confessionelen te regelen dat waar je woont, of hoeveel geld je hebt, niet meer bepaalt hoeveel pijn, of hoeveel tanden je hebt.
