Traumachirurg Vincent de Jong is deze zomer voor de eerste keer mee met een Operatie Glimlachmissie in Tanzania. Om zijn ervaringen te delen, schrijft hij een blog. Vincent: "Maanden geleden verscheen het volgende bericht van plastisch chirurg Matthijs Botman (VUmc) op mijn mobiel. 'Zou je mee kunnen en willen met een chirurgische missie voor Dokters van de Wereld in Haydom in Tanzania, met de nadruk op open fracturen?' Mijn vrouw en ik waren net begonnen met een reis door Zuid-Amerika. Heel even overwogen we heen-en-weer te vliegen voor deze missie. Maar al snel besloten we dat dit erg onpraktisch zou zijn. We hadden immers geen idee waar we over een half jaar zouden zijn. Echter, het bloed kruipt waar het niet gaan mag.
Tijdens het rijden door het prachtige landschap van Zuid-Amerika fantaseerden we over een eventuele toekomst in Afrika. Misschien zou de missie naar Haydom voor ons ook een mooie kans zijn om de directeur van het Haydom Lutheran Hospital te spreken, en te zien of we daar voor langere tijd kunnen werken. En ik heb ook wel zin om weer te opereren! En zo kwam het dat we onze travel-auto veilig in Buenos Aires hebben gestald en nu samen met andere teamleden van Dokters van de Wereld in een piepklein vliegtuigje van Flying Medical Services boven Tanzania vliegen. Op weg naar het Haydom Lutherian Hospital.
Het is prachtig weer, dus het is een rustige vlucht en we genieten van de mooie uitzichten. Na een uur zien we het ziekenhuis beneden ons. De piloot checkt eerst de landingsbaan of er geen koeien of andere obstakels zijn en zet de Cessna keurig op de grond. Het is alweer acht jaar geleden dat ik hier voor het laatst geweest ben. Het valt me direct op dat het terrein waar het ziekenhuis en de (guest)houses zich bevinden er netter uitzien dan toen. Ik ben benieuwd of dat ook zo in het ziekenhuis is. Iedere dag wordt hier afgetrapt met een kerkdienst, Sala genoemd. De volgende ochtend ren ik om 8:15 uur de kerk binnen, om nog net op tijd te zijn als het team zich voorstelt. De kerkgangers wrijven hun handen voor ons tegen elkaar, klappen drie keer en zegenen ons. Dit nemen we dankbaar in ontvangst. Nu gaat de missie echt van start!
Ons team bestaat uit teamleider en plastisch chirurg Matthijs Botman, anesthesioloog Claar Beijlevelt, tropenarts Anneloes Eleveld (zij werkt in het Haydom Lutheran Hospital), orthopedisch chirurg van het Haydom Lutheran Hospital Dr. Bellet, en de arts-assistenten en co-assistenten Mtui, Matousja en Marko. Verder wordt het team compleet gemaakt door Joop de Vries, Medisch coördinator van Operatie Glimlach en Nicole Faithfull, Programmamanager van Dokters van de Wereld. In de Out Patiënt Department (OPD) hebben zich al patiënten op het bankje voor de deur van Dokters van de Wereld verzameld. In het weekend is een radiospotje uitgezonden met een oproep voor patiënten met brandwonden, posttraumatisch letsel en schisis (hazenlippen) om naar het ziekenhuis te komen. Het is spannend hoeveel patiënten er gaan komen. Vandaag is de eerste dag, het is vooral een screeningsdag waar de patiënten beoordeeld worden of ze door het team geopereerd kunnen worden. Door Marko wordt een behandelplan voorgesteld, dat door Matthijs en mij beoordeeld wordt. Hierna maken we een operatieplanning wanneer we de operaties kunnen uitvoeren. Ook kijken we of er patiënten bij zijn die tijdens een vorige missie behandeld zijn. Door onderzoek te doen wordt de behandeling van brandwonden in kaart gebracht en hopen we inzicht te krijgen in de kwaliteit die we leveren. Onderzoeker Thomas is met ons meegereisd en verzamelt alle data. Hij zal over afzienbare tijd promoveren op dit onderzoek.
Langzamerhand druppelen er meer patiënten de OPD binnen. Een jongetje zegt heel beleefd habari (goedemorgen). In zijn ene hand heeft hij een tekening en zijn andere hand zit in een doek. Later blijkt dat door brandwonden zijn hand verkeerd staat. Na een uitgebreid teamoverleg en uitleg aan de moeder, wordt hij twee dagen later door Matthijs en Matui geopereerd. De OPD vult zich langzaam met mensen met kleurige kleding aan. Een lange Masaai-man loopt rond in de kenmerkende prachtige rode doek. Een vrouw zit op een bankje met voor zich een houten kruk, waarop haar rechtervoet rust die is ingezwachteld in een witte doek. Ik zie veel vragende en verwachtingsvolle gezichten. Ondanks de drukte hangt er een heel kalme sfeer. Aan het eind van deze indrukwekkende dag, na veel patiënten gescreend te hebben, kijken we genietend van het prachtige uitzicht over de Afrikaanse vlakte terug op een geslaagde dag. Voor de komende week staan er al 20 patiënten op de lijst om geopereerd te worden.
Ik ben zelf best moe. Dat komt ook door de jetlag die we door het tijdsverschil met Buenos Aires hebben opgelopen. Hopend op een goede nachtrust duik ik m’n bed in. Rond twee uur schrikken we wakker, een enorm gekrijs verstoort de nachtrust. Wat is dit? Het klinkt niet als een dier. Het blijft aanhouden. Maar ik kan niet zien wie of wat dit is. Dan stopt het gekrijs en begint het bonken op de deur van onze Afrikaanse buren, samen met geschreeuw van een vrouw. Tussendoor horen we een zachte kalme mannenstem. We zijn blij als het uiteindelijk stopt en we nog even kunnen slapen. Aan het ontbijt blijkt dat vrijwel iedereen er wakker van geworden is. We speculeren wat er aan de hand geweest kan zijn. En we komen tot de conclusie dat het vast een duivel uitdrijf-ritueel moet zijn geweest. Ik ben benieuwd wat de komende dagen en nachten in Haydom ons gaan brengen.
Onze Operatie Glimlachmissie bestaat uit drie onderdelen: de behandeling van contracturen na brandwonden, de behandeling van botinfecties en, om de missie een duurzaam karakter te geven, uit onderwijs. Alle leden van het Dokters van de wereldteam geven onderwijs. Wisselende onderwerpen passeren de revue. Claar geeft les over pijnstilling, bijwerkingen van de verschillende medicatie en dat het toch echt heel goed is om altijd als eerste stap Paracetamol te geven. Ieder teamlid wordt ingedeeld om onderwijs te geven en op vrijdag verteld Marko over de verschillende operaties van de eerste week. Schisis (hazenlippen), bedekking van open breuken, behandeling van verse fracturen, en het verhelpen van contracturen na brandwonden worden in een mooie presentatie gepresenteerd aan de aanwezigen. Een lange discussie over indicatie, behandeling en nabehandeling ontstaat tussen de lokale dokters. Dit is precies wat we wilden. Mijn volgende dagen staan in het teken van de behandeling van allerlei verschillende traumatische afwijkingen. Soms vers, bijvoorbeeld een onderarmsfractuur, maar vaak ook van oudere datum zoals botinfecties. Samen met Dr. Bellet en zijn assistenten opereren we vele uitdagende patiënten. Nadat we de eerste week hard gewerkt hebben, besluit ons team tijdens het weekend op pad te gaan en de omgeving te verkennen. Kamperen tussen de wilde dieren. Wij besluiten achter te blijven en te genieten van de rust en de tuin van Anneloes. Ook verkennen we Haydom, een typisch stoffig Afrikaans stadje. En ondertussen vragen we ons af of we hier een paar jaar zouden kunnen wonen…"
