Het is Wereld Aids Dag vandaag. Een moment waarop we stilstaan bij de strijd tegen HIV en AIDS. Voorlichting en gratis testen spelen een belangrijke rol in het tegengaan van de verspreiding van het virus. Het goede nieuws is dat AIDS geen dodelijke ziekte meer hoeft te zijn. Ook kan infectie met HIV worden voorkomen met medicatie. Dit is echter nog lang niet altijd bekend bij mensen met een verhoogd risico op HIV. Er is dus nog veel werk te verrichten om deze boodschap over te brengen. Dokters van de Wereld draagt bij aan die bewustwording met twee projecten, in Groningen en Amsterdam.
Ongedocumenteerde migranten lopen meer risico op HIV. Ze komen vaak uit gebieden waar HIV veel voorkomt en velen krijgen tijdens of na hun reis naar Europa te maken met seksueel geweld. Het is een moeilijk te bereiken groep voor de reguliere zorgverlening. Dokters van de Wereld heeft dankzij een groot netwerk en het vertrouwen dat we hebben opgebouwd wel toegang tot deze mensen.
Samen sterk
“Onze HIV-projecten worden gefinancierd door het AIDS Fonds”, vertelt Janine Wildschut, hoofd medische programma’s van Dokters van de Wereld. “We werken nauw samen met de GGD in Groningen, het Centrum Seksuele Gezondheid Amsterdam, de AIDS Healthcare Foundation en verschillende belangen- en migrantenorganisaties. Deze samenwerkingsverbanden zijn heel waardevol. Er is veel kennisuitwisseling, we vullen elkaar aan. De HIV-projecten laten duidelijk zien dat we samen sterker staan.”
Taboe
Doel van ons werk is om mensen die HIV positief zijn en dat niet weten op te sporen. Zorgvuldigheid en cultuurgevoeligheid spelen daarbij een belangrijke rol. Er rust nog vaak een taboe op HIV/AIDS, ook bij ongedocumenteerde migranten en asielzoekers. Door het aantal mensen dat onwetend is omlaag te brengen, zal het aantal nieuwe HIV infecties afnemen is de gedachte. Want in Nederland kom je dan onder behandeling, ook als je ongedocumenteerd bent. En als je wordt behandeld, kun je het virus niet meer doorgeven.
Cocktail party’s
In Groningen richten we ons op mannen die seks hebben met mannen. Daarvoor werken we nauw samen met de GGD en het COC. Dokters van de Wereld traint studenten geneeskunde om HIV testen te doen en voorlichting te geven op zogenoemde cocktail party’s van het COC.
Floor Goekoop leidt het project in Groningen. “De eerste party in oktober was een groot succes. Mensen stonden in de rij om zich te laten testen. Onze vrijwilligers gaven voorlichting over het belang van het weten van je HIV status en dat HIV behandelbaar is. Ook gaven ze informatie over PrEP. Dat is een medicijn dat preventief gebruikt kan worden voor bepaalde risicogroepen. Het anti-virale middel is ook een component van de behandeling van HIV. Als je dat gebruikt rondom seks, kun je niet geïnfecteerd worden. De vrijwilligers kregen heel veel vragen. Veel daarvan berustten op fabels, zoals kun je HIV krijgen via een wc-bril? Er valt dus nog zeker veel te behalen.”
Migrantenorganisaties
In Amsterdam richt Dokters van de Wereld zich op een brede groep ongedocumenteerden; lhbtq’ers en heteroseksuele mannen en vrouwen. Britt Kos is de coördinator van het project: “In mei hebben we samen met de AIDS Healthcare Foundation een training opgezet voor vrijwilligers waarin uitleg wordt gegeven over de pre en post counseling rondom HIV en andere soa testen. Ook kregen ze uitleg over hoe je de testen doet. Ik heb het onderdeel van de training gegeven over het recht op zorg voor ongedocumenteerden en waar iemand die HIV positief is aanspraak op kan maken. De financiering van de behandeling en dergelijke.”
Vertrouwen
De eerste outreach actie vond plaats in het voorjaar in de Mozes en Aäronkerk in samenwerking met de Filipino LGBT Europe organisatie. Inmiddels hebben er meerdere bijeenkomsten plaatsgevonden. "Om de doelgroep te bereiken werken we samen met migrantenorganisaties die meer in direct contact staan met de doelgroep”, legt Britt uit. “Zoals Veni Cultura in Zuidoost en Company of Friends. Zij hebben echt persoonlijk contact met de mensen. Wij vormen dan vervolgens de connectie tussen deze groepen en de reguliere zorg.”
Aansluiten
Dokters van de Wereld probeert aan te sluiten bij al bestaande acties van de organisaties. Als er bijvoorbeeld ergens een inloopspreekuur is, komen we daarnaartoe. Britt: “We weten dat niet veel mensen speciaal gaan komen voor een HIV test. We overleggen daarom met de betreffende organisatie hoe we ons werk het beste kunnen promoten bij hun achterban.”
Maatwerk
Het is echt maatwerk om de mensen te bereiken. Dat kan kleinschalig zijn en informeel, zoals bij de Maya Angelou opvang waar 24 ongedocumenteerde vrouwen opgevangen worden. Britt: “Daar hebben we twee avonden georganiseerd waar we voorlichting gaven over seksualiteit, anticonceptie en over SOA en HIV infecties. De deelnemers konden zich ook gelijk laten testen.
Tijdens deze bijeenkomsten wordt veel geïnvesteerd in het veilig laten voelen van de vrouwen zodat ze over dit soort gevoelige onderwerpen durven te praten. We doen dat onder andere aan de hand van een spel dat is ontwikkeld door een stagiair van het Centrum Seksuele Gezondheid Amsterdam. Het is een soort ganzenbord met op elk vakje een thema over seksualiteit, zoals ‘bescherming’. Aan de hand daarvan ga je dan met de vrouwen in gesprek over anticonceptie en over HIV en andere soa’s. We kregen daar goede feedback over. Veel vrouwen wilden zich ook laten testen. De combinatie informeren en daarna testen blijkt effectief.”
Structurele zorg
Het organiseren van outreach acties is zeker nuttig, maar toch worden nog steeds veel mensen niet bereikt. Janine is ervan overtuigd dat daarom het werk van de HIV-projecten verder geïntegreerd moet worden in de bestaande seksuele reproductieve gezondheidszorg (SRG). “We gaan een uitgebreid pakket van HIV en soa testen en voorlichting over veilig vrijen aanbieden binnen onze SRG spreekuren. Daar zijn we nu mee bezig.” Britt: “Onze HIV-projecten zijn nu nog tijdelijk. Hopelijk kunnen ze structureel worden. De behoefte om nog harder te zoeken naar HIV-positieve mensen is groot. Rondlopen met HIV zonder dat te weten is heel gevaarlijk - voor jezelf en voor anderen.”
