Het internationale netwerk van Dokters van de Wereld presenteert op woensdag 8 november haar jaarlijkse onderzoek European Observatory 2017, tijdens de conferentie ‘Falling through the cracks: the failure of universal healthcare coverage in Europe’ in het Europese Parlement in Brussel. Het onderzoek is gehouden onder ruim 43.000 mensen die in 2016 hulp zochten bij medische en sociale spreekuren. In dertien Europese landen waar Dokters van de Wereld en partnerorganisaties actief zijn. Ruim 70% van hen is in Griekenland ondervraagd. Het onderzoeksrapport geeft inzicht in hun gezondheid, leefomstandigheden en toegang tot zorg.
Bijna een kwart van de mensen die deelnamen aan het onderzoek leeft op straat of in noodvoorzieningen zoals tentenkampen of tijdelijke onderkomens. Bijna 90% leeft onder de armoedegrens en kan niet voorzien in basisbehoeften. Meer dan de helft van de respondenten moet alle zorgkosten zelf betalen, en bijna 20 procent heeft alleen recht op vergoeding van zorgkosten voor acute zorg. 40% van de patiënten die Dokters van de Wereld ziet, heeft geen betrouwbaar sociaal netwerk, waarvan een derde helemaal niemand in de buurt heeft bij wie ze terecht kunnen. Bijna de helft heeft geen verblijfsrecht en bijna een kwart van de patiënten betreft kinderen onder de 18.
Het onderzoek laat zien dat de mensen die de hulp van Dokters van de Wereld nodig hebben, op vele fronten kwetsbaar zijn. ‘Al onze patiënten, waar ze ook vandaan komen, bevinden zich in uiterst kwetsbare omstandigheden’, aldus Francoise Sivignon, voorzitter van Dokters van de Wereld Frankrijk. ‘Ze bezoeken ons als laatste redmiddel voor hulp bij hun ernstige, soms levensbedreigende omstandigheden. Omdat ze niet in de reguliere gezondheidszorg terecht kunnen.’
In Nederland helpt Dokters van de Wereld mensen zonder verblijfspapieren in de reguliere gezondheidszorg te komen. Ondanks dat in de wetgeving het recht op zorg vastgelegd is, zien we in de praktijk nog veel toegangsproblemen. Uit een onderzoek onder 35 bezoekers van de medische spreekuren (met dezelfde vragenlijst als van de European Observatory), blijkt dat het merendeel problemen ervaart. Bijvoorbeeld door het ontbreken van kennis over de Nederlandse gezondheidszorg, de hoge kosten van mondzorgconsulten en bepaalde medicatie, weigering door zorgverleners en een taalbarrière. Bijna de helft zegt slachtoffer van geweld te zijn, in land van herkomst, tijdens de reis en/of in Nederland. Dit omvat zowel huiselijk geweld, seksueel geweld als psychologisch geweld. Een derde van de mensen heeft honger geleden, ook in Nederland. Bijna alle respondenten verblijven in een onstabiele huisvesting, en 12 van de 35 mensen ervaart een slechte of zeer slechte psychische gezondheid. De meerderheid kan slechts af en toe terugvallen op een sociaal netwerk of helemaal niet.
Dokters van de Wereld roept overheden op tot het beter waarborgen van het universele recht op gezondheid. ‘Onze medische vrijwilligers zien wekelijks in onze Zorgbus-inloopspreekuren veel mensen met psychische problemen’, aldus Arianne de Jong (directeur Dokters van de Wereld Nederland). ‘Het goed organiseren van onderdak en mondzorg voor volwassenen en informatie aan patiënt en zorgverlener zou al een enorme winst zijn. We roepen op om erger te voorkomen voor een beheersbare openbare orde en volksgezondheid, maar natuurlijk vooral voor de mensen zelf.’ Midden december brengt Dokters van de Wereld Nederland haar onderzoeksrapportage uit met praktijkbevindingen uit het Zorgrechtprogramma.
Observatory Report 2017 Falling through the cracks: The Failure of Universal Healthcare Coverage in Europe
