Niet alleen operaties staan centraal tijdens een Operatie Glimlach- missie. Training en colleges geven spelen een steeds grotere rol. Zo ook in het Haydom Lutheran Hospital in Tanzania, waar Matthijs Botman en Hay Winters van het VUmc twee weken lang operaties uitvoerden en de lokale staf trainden. Matthijs: “Je ziet hen langzaam groeien en beter worden.”
Begin oktober vertrokken Matthijs Botman, Hay Winters en geneeskunde student Erman Akpinar naar Tanzania. Matthijs Botman is arts Internationale gezondheidszorg (tropenarts) en plastisch chirurg in opleiding en Hay Winters is plastisch chirurg. Voor Dokters van de Wereld was het de tweede chirurgische missie in het Haydom Lutheran Hospital. Matthijs en Hay hadden er al vaker geopereerd en trainingen gegeven. “Hay en ik komen samen al drie jaar in Haydom. De medewerkers van het ziekenhuis kennen ons inmiddels en iedereen is erg leergierig. De samenwerking verloopt daarom goed,” vertelt Matthijs enthousiast. “Voordat we aankwamen hadden de lokale artsen ons al via WhatsApp en Facebook aangekondigd. Er kwamen patiënten uit verre uithoeken van Tanzania en zelfs uit Kenia. Een aantal had meer dan 800 kilometer afgelegd. We hebben uiteindelijk 82 mensen gescreend en 47 geopereerd. Er waren ook patiënten die al maanden met complexe wonden in het ziekenhuis op ons lagen te wachten. Dit waren vooral patiënten met open onderbeenbreuken, vaak veroorzaakt door motorongelukken. Dit zijn botbreuken waarbij de breuk niet bedekt is met gezond weefsel, waardoor het bot niet goed kan genezen. Omdat het vaak een complexe ingreep is om zo’n wond te bedekken, deden Dr. Winters en ik deze operaties zelf. De lokale chirurgen Dr. Thava en Dr. Hayte en anesthesie- verpleegkundigen hielpen ons daarmee. De operaties bij kinderen met hazenlippen deden we ook zelf. De lokale operatieassistenten deden erg hun best deden om ingrepen perfect voor te bereiden met speciale operatiesets.
Training on the job: Matthijs geeft de lokale chirurgen aanwijzingen tijdens een operatie
Specifieke technieken
In de minder ingewikkelde situaties, zoals met patiënten met brandwondcontracturen (vergroeid littekenweefsel), konden de lokale chirurgen ook zelf opereren en gaven we supervisie tijdens de operatie. Zo leren we hen specifieke basistechnieken die ze ook kunnen toepassen als wij er niet zijn. Op deze manier maken we dit specifieke aspect van de chirurgische zorg ook toegankelijk voor patiënten in Haydom, en zelfs in de rest van Tanzania. Want een deel van de artsen in opleiding die door ons worden getraind, zal ergens anders in Tanzania gaan werken. Naast deze trainingen in de operatiekamer, hebben we les gegeven aan artsen en verpleegkundigen. Onder andere over open onderbeenbreuken en hoe je deze breuken kunt zetten met externe fixatie. Daarnaast gaven we presentaties aan verpleegkundigen en fysiotherapeuten over brandwonden en brandwondcontracturen. Dit deed ik tijdens Sala, de ochtenddienst in de kerk op het werkterrein waar de staf naartoe gaat voordat de werkdag begint.
Een stap vooruit
In Tanzania is het niet vanzelfsprekend dat artsen bijscholing krijgen. Artsen hebben het hier niet makkelijk. Wat in Nederland gemiddeld twintig verschillende specialisten doen, wordt in Tanzania uitgevoerd door slechts een paar algemeen opgeleide artsen. Het is daarom erg fijn om hun te kunnen helpen. Dat kan door ingewikkelde operaties over te nemen of met hen samen te doen. En daarnaast bijscholing te geven. Ze kunnen zich niet zo specialiseren als wij in Nederland. Maar ze zien dat hun ziekenhuis wel een centrum kan worden waar moeilijke wonden beter behandeld worden dan elders in het land. De dokters, verpleegkundigen, operatieassistenten en de fysiotherapeuten die we hebben getraind zijn daarom gemotiveerd. We zien ze langzaam groeien en beter worden in hun vak. Ze kunnen nu al veel meer dan een jaar geleden. Het is mooi om te zien hoe je met een medische ingreep iemands leven kunt veranderen. Dit jaar zagen we een patiëntje terug dat we vorig jaar hadden geopereerd aan zijn hand. Die was als gevolg van een brandwond helemaal vergroeid met zijn onderarm. Door middel van huidtransplantaties hebben we zijn hand recht kunnen zetten. Nu, een jaar later, kon hij door de operatie en vooral ook door de goede nabehandeling met fysiotherapie zijn hand weer gebruiken. De fysiotherapeut was zo ontzettend trots op zijn werk, dat was prachtig om te zien.”
De hand voor de operatie
https://www.youtube.com/watch?v=9FUIh1cpkOY
