De vluchtelingencrisis is het afgelopen jaar verder opgelaaid. Zowel in Griekenland als Italië komen grote aantallen vluchtelingen aan, die vervolgens hun weg zoeken naar Noord en West Europa op zoek naar een veilig bestaan. De doortocht door Europa is veelal inhumaan en stelt hen voor vele problemen: voorzieningen ontbreken en medische zorg is in veel landen niet of beperkt toegankelijk. Vrijwel het volledige internationale netwerk van Dokters van de Wereld is daarom gemobiliseerd en verleent hulp in aankomstlanden, doorgangslanden en bestemmingslanden. Hieronder een greep uit de hulpverleningsactiviteiten en bevindingen.
AANKOMSTLANDEN
Griekenland
Sinds juli arriveren vanuit Turkije iedere dag tussen de 1500 en 3000 vluchtelingen in zeer slechte boten op Lesbos. Dokters van de Wereld Griekenland voert, samen met collega’s uit Nederland, ongeveer 150 tot 400 consulten per dag uit. Op Chios en Tilos voeren we eveneens consulten uit. Op dit moment behoren luchtweginfecties en dermatologische problemen ten gevolge van de natte kleding en koude nachten de meest voorkomende klachten. Ook rug- en spierpijnen door de lange loopafstanden komen vaak voor.
Dokters van de Wereld Griekenland is ook actief bij het grensgebied van Idomeni, dichtbij Macedonië. Vluchtelingen komen met bussen vanuit Athene aan en verblijven hier variërend van 15 minuten tot een aantal uren. De wachttijd bij deze grens is te wijten aan de enorme hoeveelheid mensen die hier iedere dag aankomen tijdens hun doorreis (ongeveer 5000 tot 7000 mensen per dag). De Griekse politie laat de vluchtelingen de grens oversteken in groepen van 50. Vervolgens nemen zij de trein. Op dit moment verlaten de meeste vluchtelingen het kamp ’s nachts. Het kamp is vaak (maar niet altijd) leeg tussen 23:00-06:00. Er is genoeg schoon water en onderdak en er zijn toiletten en douches aanwezig. Verwarming is er echter niet en aangezien er ook een tekort is aan dekens en kleding is dit een steeds groter probleem daar de temperaturen ’s nachts kunnen dalen tot het vriespunt. Artsen zien dat onderkoeling steeds vaker voorkomt en vooral voor kinderen en ouderen kan dit erg gevaarlijk zijn.
Het gemiddeld aantal consulten dat Dokters van de Wereld hier uitvoert ligt tussen de 150 en 200 per dag. In het merendeel van de gevallen gaat het om virale ziekten, verwondingen, dermatologische problemen en maagdarmontstekingen. Ongeveer een kwart tot een derde van de vluchtelingen zijn kinderen onder de 16 jaar.
Italië
Ondanks dat de EU het budget voor reddingsoperaties op zee heeft verdrievoudigd, is er nog erg veel behoefte aan aanvullende acties. Dokters van de Wereld Frankrijk werkt daarom vanuit Italië samen met SOS Méditerranée. SOS Méditerranée is verantwoordelijk voor het beheer van het schip en de reddingsoperaties; Dokters van de Wereld is verantwoordelijk voor medische zorg aan en opvang van vluchtelingen die op zee gered zijn.
Veel van de uit zee geredde mensen zijn alleenreizende jonge vrouwen. Velen zijn slachtoffer van geweld in het land van herkomst en/of tijdens hun reis. Sommige vrouwen zijn zwanger of reizen met jonge kinderen. Onze medewerkers zien ook veel gezinnen. Naast hulpverlening pleit Dokters van de Wereld voor een interventie zodat de toegang tot reproductieve gezondheidszorg uitgebreid wordt voor mensen die te maken hebben met seksueel geweld. Ook wordt de operationele strategie van Dokters van de Wereld rondom het Middellandse Zeegebied vanuit Italië uitgebreid. Onlangs is hiervoor een coördinator aangenomen.
DOORGANGSLANDEN
Vanwege het enorm grote hek tussen Turkije en Bulgarije zijn slechts enkele migranten waargenomen tijdens hun doorreis naar Bulgarije. BFPA, een lokale organisatie, meldt dat de Bulgaarse regering haar detentiecapaciteit op de grens met Turkije inmiddels met 400 plekken heeft vergroot, voor het geval dat er een toevloed van migranten naar Bulgarije komt.
Kroatië
Medio september 2015 steeg binnen een aantal dagen het aantal migranten in Kroatië van 700 tot 3.000 mensen. Eind september hadden 90.000 migranten Kroatië doorkruist tussen de grensposten en eerder aanwezige kampen. De kampen waren onregelmatig open en gesloten, waardoor er veel verwarring ontstond. Op 3 oktober meldden teams van Dokters van de Wereld België en Engeland dat de grenzen tussen Servië en Kroatië weer open waren. Het Ministerie van Volksgezondheid en het Rode Kruis coördineren de voorzieningen die mensen moeten ondersteunen op hun doorreis naar de grens van Hongarije.
De reis tussen Kroatië en de Hongaarse grens duurt meestal 48 tot 72 uur. Het belangrijkste doorgangskamp in Opatovac (bij de grens van Kroatië en Servië). Hier ontvangt men momenteel 5.000 tot 7.000 mensen per dag. De migranten komen uit Syrië, Irak, Afghanistan en de Hoorn van Afrika. Het team schat dat er ongeveer 15% vrouwen en 20% kinderen verblijven in de kampen van Bapska en Opatovac. De mensen verblijven meestal tussen de 4 en 25 uur in dit doorgangskamp, om vervolgens met de trein verder te reizen naar Hongarije.
Inspanningen om vrouwen en kinderen eerst te laten vertrekken om te voorkomen dat ze in de regen moeten wachten heeft families uit elkaar gedreven op de Servisch-Kroatische grens. De algehele gezondheidstoestand is goed, met een functionerend systeem van verwijzingen naar Kroatische ziekenhuizen die betaald worden door het Ministerie van Volksgezondheid. Bij Bapska delen vrijwilligersorganisaties kleding, dekens en voedsel uit in het kamp en langs de weg. Ook wordt gratis toegang tot het internet verschaft.
Over het algemeen worden de migranten goed ontvangen. Eén van onze hulpverleners vertelt: "Dit grensgebied draagt nog steeds het stigma van de oorlog, met oude gestrande tanks in de velden en kogelgaten in de gebouwen. Bij aankomst zagen we nationalistische slogans op plakkaten. Deze recente ervaring van conflict betekent ook dat de Kroaten, de overheid, en met name de politie, een ongelooflijk gastvrije en ondersteunende aanpak hebben voor de ontvangst van migranten. Voordat het kamp werd opgericht brachten dorpelingen voedsel en drankjes naar de migranten die daar voorbij liepen. We hebben gezien dat de politie met Syrische kinderen speelde, tassen dragen van vrouwen en migranten uitzwaaien met een aantal Arabische afscheidswoorden. Ze hebben ons geholpen met het opzetten van onze apparatuur en de toegang van het vervoer tussen de locaties. De getuigenissen van de politie bij de grenscontrole zijn zeer ontroerend; ze herinneren zich allemaal dat Kroaten zelf moesten vluchten of gevangen werden tijdens de oorlog.“
Het beoordelingsteam van Dokters van de Wereld dat uit 1 coördinator, 1 arts, 1 verpleegkundige, 1 vertaler en 1 fotograaf bestaat, heeft de zorg over de Bapska grensovergang. Ze behandelen daar tussen de 30 en 120 personen per dag (meer tijdens de nacht). Mensen zien er moe en gestrest uit. In het algemeen is de conditie van de mensen niet levensbedreigend, met uitzondering van een zwangere vrouw van 7 maanden waarbij haar kind beperkt bewoog en waarbij geen hartslag hoorbaar was. Dit nadat ze gedwongen was buiten te slapen in het ijskoude Servië. Ook werd er een longontsteking bij een oude dame geconstateerd, een enorm abces bij een kind dat drainage en antibiotica nodig had, een mogelijke blindedarmontsteking en een zeer uitgedroogde, oudere vrouw met een ernstige gynaecologische infectie. Er zijn veel mensen met luchtweginfecties (dit zal waarschijnlijk toenemen gedurende de winter), gevallen van maagdarmontstekingen en ook uitdrogingsverschijnselen. Wonden aan de voeten zijn vaak ernstig: mensen moeten meer rust nemen omdat dit anders kan leiden tot ernstige infecties.
Servië
Mensen zijn gestrest en in shock na het passeren van Servië. Het team vond lasersporen op mensen die aangaven dat die afkomstig waren van de Servische politie. Een zwangere vrouw werd doorverwezen naar het ziekenhuis vanwege een miskraam na mishandeld te zijn tijdens de oversteek door het land. Verschillende getuigenissen geven weer dat vluchtelingen grote moeilijkheden ondervinden tijdens hun reis door Servië. Voor het vinden van vervoer worden ze aan hun lot overgelaten en ze moeten lange tijd wachten om de grens over te steken.
Servië is een van de belangrijkste hoofdbestemmingen en doorreislanden voor migranten naar Europa. Dokters van de Wereld Frankrijk stelt in een evaluatie vast dat de situatie verslechtert, nu het land geconfronteerd wordt met een groeiend aantal migranten. De vluchtelingen vinden veel obstakels op hun weg. Medische zorg is zeer slecht toegankelijk, vooral in de grensgebieden. Daarnaast stelde Dokters van de Wereld Frankrijk al eerder vast dat vreemdelingenhaat toeneemt en dat de omstandigheden in de kampen aan de Kroatische, Hongaarse en Macedonische grens zeer slecht zijn.
De organisatie is daarom gestart met een tweejarig programma om toegang tot gezondheidszorg te bieden aan migranten. Daarnaast zijn de afdelingen uit Engeland en België eveneens actief met een gezamenlijke evaluatiemissie. De mensen die zij spreken beoordelen hun doortocht in Servië als "zeer slecht”. Er zijn veel getuigenissen van discriminatie en het ontbreken van ondersteuning.
Wanneer mensen aankomen in de kampen is registratie verplicht. Migranten moeten tussen 6 en 24 uur in een rij achter bewaakte hekken wachten om toegang te krijgen tot registratie. Basisfaciliteiten zijn er niet. Onze hulpverleners zagen veel mensen flauwvallen tijdens het wachten. Hoewel het regende werd er geen onderdak verleend. Mensen dragen natte dekens en regenjassen waren er onvoldoende. Ook hoorden ze verschrikkelijke getuigenissen van een vader wiens kleine zoon tot twee keer toe werd geslagen door de politie omdat hij uit de zeer lange rij stapte om naar het toilet te gaan. Ze zagen veel gezinnen met jonge kinderen bedelen om geld, zodat zij hun reis konden vervolgen.
Zwitserland
Dokters van de Wereld Zwitserland biedt medische zorg aan asielzoekers. De organisatie heeft het aantal migranten zien stijgen, maar niet in dezelfde mate als in de rest van Europa.
Zij zagen een stijging van ongeveer 15% asielzoekers vanaf juni. Tot nu toe is Zwitserland een doorgangsland geweest, geen bestemming. Toch heeft de overheid de kantons gevraagd zich voor de bereiden voor het geval er grote aantallen vluchtelingen aankomen in Zwitserland.
BESTEMMINGSLANDEN
België
Omdat de overheid niet in staat is om de registraties van alle asielzoekers (ongeveer 250 nieuwe aanvragen per dag) te behandelen moeten meer dan 1000 mensen buiten slapen, zonder toegang tot gezondheidszorg. Gedurende meer dan een maand heeft Dokters van de Wereld België ter plekke 100 tot 200 consulten per dag uitgevoerd. Ook is er een mobiel medisch team actief
Frankrijk
Het team van Dokters van de Wereld verzamelt in Frankrijk getuigenissen van migranten die geconfronteerd worden met geweld in het kamp nabij Calais. Door deze getuigenissen te verzamelen kunnen ze artsen beter op de hoogte brengen zodat zij beter in zijn staat patiënten door te verwijzen. In het kamp bieden onze hulpverleners consulten, bieden medische zorg en psychologische ondersteuning aan mensen die geconfronteerd zijn geweest met verlies en geweld.
Er is een nieuw samenwerkingsverband met Artsen zonder Grenzen opgesteld; dat onlangs is gearriveerd. De taakverdeling tussen alle NGO's is inmiddels vastgesteld en er wordt gekeken naar een gemeenschappelijke veiligheidsprocedure.
Duitsland
Geschat wordt dat 920.000 vluchtelingen zullen aankomen in Duitsland tussen oktober en december 2015. Bij het centrale busstation in München biedt de organisatie elementaire medische zorg en sociale begeleiding voor niet-geregistreerde vluchtelingen en voor vluchtelingen die niets meer hebben. De meeste vluchtelingen willen zich niet in München registreren omdat ze hun reis willen voortzetten naar het noorden van Duitsland en de Scandinavische landen. Twee keer per week gaat het team, waaronder een psychiater, naar de migranten met medicijnen, verband en medische apparatuur om vluchtelingen te behandelen. Om aan de vraag te voldoen overweegt Dokters van de Wereld Duitsland om in ieder geval gedurende een jaar verschillende locaties te bezoeken met een mobiele kliniek.
Nederland
Dokters van de Wereld Nederland is haar vrijwilligersnetwerk aan het uitbreiden om tegemoet te komen aan de grote zorgvraag. Wij zijn door de GGD gevraagd om te helpen met de inzet van vrijwillige artsen en verpleegkundigen op de 3 verschillende noodopvang locaties in Amsterdam. Hier verblijven migranten die van plan zijn om asiel aan te vragen in Nederland maar die als gevolg van capaciteitsproblemen niet opgevangen kunnen worden in andere opvanglocaties.
Dokters van de Wereld heeft sinds september in Ter Apel vrijwillige artsen en verpleegkundigen ingezet op verzoek van het Rode Kruis. Wij bieden hulp door screenings op medische hulpbehoefte bij aankomst van de asielzoekers. Vanaf begin oktober heeft Dokters van de Wereld in Heumensoord bijstand verleend in tenten die door de gemeente en het Rode Kruis zijn geplaatst voor de opvang van 3.000 migranten. Op de locaties nemen de artsen voornamelijk klachten waar als vermoeidheid, hoofdpijn, griep, verkoudheid en hypertensie.
Zweden
Dokters van de Wereld Zweden heeft een mobiel team dat kleinere doorvoerhuizen bezoekt om mensen toegang tot zorg te verlenen. In de avonduren bemiddelen zij in zorg en geven informatie over de Zweedse gezondheidszorg. Op sommige avonden voert het team meer dan 50 consultaties uit. De Zweedse regering heeft aangekondigd dat de Dublin-verdragen worden nageleefd. Dit betekent dat iedereen die in een andere EU-lidstaat geregistreerd staat, terug zou kunnen worden gestuurd. Dokters van de Wereld Zweden verwacht dat veel mensen zullen blijven als ongedocumenteerde en beraadt zich over mogelijke interventies.
