Zorg voor lhbti+'ers: 'We laten hen niet in de kou staan'

Lhbti+'ers met een migratieachtergrond ervaren vaak specifieke uitdagingen en drempels bij het verkrijgen van de zorg die zij nodig hebben. Dokters van de Wereld zet zich op verschillende manieren in voor hun rechten en welzijn. 'We kijken altijd hoe we iemand op een zo positief mogelijke manier kunnen verder helpen.'

Vergeten groep

Waar rechten van lhbti+’ers tijdens de Pride-week feestelijk worden gevierd, worden mensen met een migratieachtergrond binnen deze groep vaak nog vergeten. Hierdoor hebben zij vaak nog onvoldoende toegang tot de zorg die zij nodig hebben.

'Aandacht voor lhbti+’ers met een migratieachtergrond is daarom ontzettend belangrijk', zegt Lisa Vliegenthart, coördinator Seksuele en Reproductieve Gezondheidszorg (SRG) bij Dokters van de Wereld. 'Lhbti+'ers krijgen al vaker dan anderen te maken met allerlei stigma's. Voor mensen met een migratieachtergrond geldt dit nog eens extra. Bovendien hebben zij vaak al veel heftige dingen meegemaakt in hun land van herkomst, waardoor ze zijn gevlucht naar een 'tolerant land'. Vervolgens krijgen ze in Nederland vaak met dezelfde problemen te maken. Denk aan discriminatie en mishandeling om wie zij zijn, maar er is ook veel schaamte, waardoor mensen zich soms onthouden van zorg – met de nodige gevolgen.'

Voorlichting belangrijke taak

Onder lhbti+'ers met een migratieachtergrond is vaak een gebrek aan kennis en informatie over specifieke gezondheidsrisico's. 'In het land van herkomst kregen zij vaak niet de kans om hierover te praten, leren en zorg te krijgen. Denk aan mannen die seks hebben met mannen. Zij hebben een verhoogd risico op hiv, maar zijn vaak niet op de hoogte van de opties rondom PREP [preventiemedicatie om geen hiv te krijgen, red.]', vertelt Lisa. 'Of aan transmannen die nog een baarmoeder hebben. Zij hebben nog steeds kans op baarmoederhalskanker en zouden daarom toegang moeten hebben tot uitstrijkjes. Vaak is dit niet bekend onder de doelgroep, maar net zo min onder zorgverleners.' 

Het bieden van voorlichting en informatie is daarom een belangrijke taak van Dokters van de Wereld. ‘Het is van groot belang dat mensen weten wat hun opties zijn, zodat ze toegang kunnen krijgen tot de juiste zorg en steun. Daarnaast werken we aan het verlagen van barrières voor deze groep om zorg te krijgen bij reguliere zorginstellingen, zoals de GGD.’

Meer dan hormonen 

Een groep voor wie toegang tot zorg in Nederland extra lastig is, zijn ongedocumenteerde transgenders. 'De laatste maanden krijgen we steeds meer signalen dat de zorg voor transgenders die ongedocumenteerd zijn of in het azc verblijven onvoldoende is. Het starten van een medisch transitietraject of een hormoonbehandeling is zonder papieren niet mogelijk. Het vervolgen van hormoonzorg die in het buitenland is gestart, kan wel worden voortgezet door het GZA [GezondheidsZorg Asielzoekers: een organisatie die huisartsenzorg biedt in opvanglocaties, red.], maar je kunt pas op de wachtlijst voor de genderpoli als je een status hebt. En dan zijn de wachtlijsten ook nog eens ontzettend lang. Voor ongedocumenteerde migranten betekent dit dat er in Nederland eigenlijk geen veilige opties zijn om in medische transitie te kunnen. Met als gevolg dat mensen uit wanhoop hormoonmedicatie kopen in het illegale online circuit, zonder de juiste begeleiding.'

Ook bij de Zorgbussen en Zorgcafés van Dokters van de Wereld kloppen steeds vaker transpersonen aan met vragen over (hormoon)zorg. Dat merkt ook arts Melanie, die als medisch programmamedewerker in o.a. het Zorgcafé in Nijmegen werkt. 

'Waar mensen in eerste instantie vaak met vragen komen over hormoonmedicatie, blijkt de zorgvraag vaak al snel veel breder. Zo worstelen mensen soms nog met twijfels rondom hun genderidentiteit, hebben zij somberheidsklachten of voelen zij zich eenzaam of buitengesloten. Ook hebben zij vaak veel vragen over het zorgsysteem in Nederland en hoe transgenderzorg hier werkt. Helaas is hormoonzorg een complex zorgtraject dat niet zomaar opgestart kan worden. We richten ons daarom op andere manieren waarop we deze groep zo goed mogelijk kunnen helpen. Wij kunnen wél meedenken, advies geven en een luisterend oor bieden. Alleen al het feit dat alles bij ons bespreekbaar is, zonder taboe, kan helpend zijn. Mensen laten vaak weten dat zij zich door ons gehoord en serieus genomen voelen.'

Psychische steun

Bij een eerste gesprek in het Zorgcafé zijn mensen vaak zichtbaar gespannen, vertelt Melanie. 'Veel transpersonen hebben traumatische ervaringen meegemaakt. Openlijk praten over hun zorgen en vragen kan daardoor extra spannend zijn, zeker met onbekenden. Toch durven mensen naar ons toe te stappen. Het helpt dat onze hulp heel laagdrempelig is: iedereen is welkom bij ons en kan zonder afspraak binnenlopen.'

Veel lhbti+’ers die wij zien worstelen met mentale klachten. Melanie: 'Mensen hebben vaak de verwachting dat er in Nederland veel acceptatie en tolerantie is. Dat ze hier dan vervolgens ook discriminatie meemaken, kan erg teleurstellend zijn. Vaak voelen zij zich eenzaam, onbegrepen en buitengesloten.'

Met psychosociale consulten en supportgroepen biedt Dokters van de Wereld steun bij psychische klachten. 'Ook verwijzen wij mensen door naar andere hulporganisaties. Zo heeft het COC bijvoorbeeld een buddyproject, gericht op nieuwkomers die transgender zijn. We kijken altijd hoe we iemand op een zo positief mogelijke manier kunnen verder helpen.'

Verder bouwen

Om de zorg voor transgenders verder te ontwikkelen, is binnen Dokters van de Wereld een werkgroep opgericht. Lisa: 'Verschillende partnerorganisaties hebben gevraagd of wij meer kunnen doen om de toegang tot zorg voor trans personen te helpen verbeteren. Binnen de werkgroep houden we ons bezig met deze vraag. Meer hulp bieden begint bij het vergroten van onze eigen kennis. Zo organiseren we in oktober een training voor onze vrijwilligers, samen met artsen van de GGD, transkliniek en genderpoli. Zo bouwen we steeds verder aan de zorg die wij kunnen bieden. We willen deze groep niet in de kou laten staan. Ook zij hebben recht op de juiste zorg en het recht om zichzelf te kunnen zijn.'