Veel huisartspraktijken zijn begaan met ongedocumenteerde migranten. Deze patiënten kunnen geen zorgverzekering afsluiten en hebben vaak geen geld om hun zorgkosten te betalen. Laatst nog hoorden wij: “Eigenlijk zitten wij vol, maar als het een illegaal betreft, dan moet die geholpen worden!”. Sommige huisartsen vinden het een mooie uitdaging om deze diversiteit in hun patiëntengroep te ontvangen.
Helaas krijgen de vrijwilligers van Dokters van de Wereld ook te maken met tegenovergestelde reacties. Regelmatig gebeurt het dat zij bijna alle huisartsenpraktijken in een postcodegebied af moeten bellen voordat zij een huisarts vinden die bereid is iemand te helpen. Soms is er sprake van een algehele patiëntenstop en soms van een stop voor ongedocumenteerde migranten. Bijvoorbeeld omdat er al een aantal ongedocumenteerden ingeschreven staat, waardoor de capaciteit van de huisarts onder druk staat. Maar ook andere motieven kunnen een rol spelen. Zo hoorden wij: “Mensen mogen keuzes maken. Ongedocumenteerden maken de keuze om in Nederland te zijn, en onze huisarts maakt de keuze om geen ongedocumenteerden in onze huisartsenpraktijk aan te nemen.” Dit standpunt nam een doktersassistent in. Terwijl zij net van een medisch vrijwilliger van Dokters van de Wereld voorlichting had gekregen over de vergoedingsregeling die namens de overheid door Zorginstituut Nederland uitgevoerd wordt. Deze regeling maakt het mogelijk dat huisartsen 80% van de oninbare kosten voor medisch noodzakelijke zorg aan ongedocumenteerde migranten vergoed krijgen.
Vaak vrezen zorgverleners extra werk en kosten. Van huisartsen die veel ongedocumenteerde migranten behandelen, hoort Dokters van de Wereld niet terug dat het een financieel nadeel met zich meebrengt. Wel geven zij soms aan dat een grote concentratie van ongedocumenteerde migranten in één praktijk kan leiden tot overbelasting. Vaak is immers sprake van diverse probleemgebieden. Het betreft mensen die naast de ‘gewone’ medische klachten waarmee mensen doorgaans bij de huisarts aankloppen, ook kampen met problemen op het gebied van onderdak en levensonderhoud. Daarnaast kunnen zij vaak ook nog eens hun problemen niet goed uitleggen vanwege de taalbarrière en culturele verschillen. Bovendien betreft het in een aantal gevallen getraumatiseerde mensen; met alle gevolgen van dien.
Juridisch gezien mogen zorgverleners patiënten weigeren als er geen sprake is van spoedeisende zorg. Maar bestaat er ondanks de wetgeving geen morele plicht om je medemens te helpen? Ons ideaal is dat zorgverleners geen onderscheid maken tussen gedocumenteerde en ongedocumenteerde patiënten, zodat onze bemiddeling overbodig wordt. De huidige vergoedingsmogelijkheden en regelgeving maken veel mogelijk. Het zou fantastisch zijn als meer huisartsen bereid zijn ongedocumenteerden te helpen. Dan wordt ook voorkomen dat een kleine groep welwillende huisartsen onevenredig belast wordt. Immers, vele handen maken licht werk.
Tot die tijd blijven de medisch vrijwilligers van Dokters van de Wereld strijden om ongedocumenteerden de medische zorg te laten krijgen die zij zo hard nodig hebben.
Gerrianne Smits is coördinator van het medisch spreekuur van Dokters van de Wereld. Op dit spreekuur helpt Dokters van de Wereld ongedocumenteerde migranten om toegang tot medische zorg te krijgen. Daarnaast is Gerrianne medewerker van de werkgroep Gezondheid en Zorg in Vreemdelingendetentie. Deze werkgroep monitort de stand van zaken rondom gezondheid, medische zorg en het gebruik van isoleercellen en strijdt er voor dat gezondheid een prioriteit wordt voor politici, beleidsmakers en medische professionals.
