Bewoners van het asielzoekerscentrum Amsterdam kunnen bij haar terecht met vragen over hun gezondheid of over de gezondheidszorg in Nederland. Vrijwilliger Diana Thomas werkt vier jaar als psychosociaal ondersteuner (pso’er) in het Zorgcafé van Dokters van de Wereld in het azc: “Het Nederlandse asielsysteem is vaak schadelijk voor de gezondheid van mensen.”
Wat kun je voor nieuwkomers betekenen als vrijwilliger van het Zorgcafé?
“Veel asielzoekers hebben vaak vreselijke dingen meegemaakt, waarover ze niet altijd snel kunnen praten. Maar in Nederland is het heel vanzelfsprekend dat je in tien minuten aan de huisarts vertelt wat je mankeert. Veel nieuwkomers zijn niet zo direct. In het Zorgcafé kunnen wij hen rustig aanhoren en uitleggen hoe het hier werkt. Veel mensen hebben psychische problemen zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS). Maar ook de onzekerheid over de asielprocedure geeft veel angst en stress. Psychische klachten hebben vaak een fysieke weerslag. Een man uit Syrië man dacht bijvoorbeeld dat hij hartklachten had, maar diverse onderzoeken in het ziekenhuis wezen dat niet uit. Dat zijn gezin met jonge kinderen nog in Syrië verbleef, gaf hem veel stress. Dié voelde hij in zijn lijf. Toen zijn gezin aankwam in Nederland, verdwenen de klachten. Daarom is het belangrijk om óók psychische klachten bespreekbaar te maken.”
Hoe maak je psychische problemen bespreekbaar?
“De kracht van het Zorgcafé is dat ik als ggz-zorgprofessional spreekuur doe samen met één of twee vrijwillige cultuurcoaches. Zonder hen zou ik mijn werk niet zo goed kunnen doen. Zij spreken bijvoorbeeld Arabisch, Somalisch of Farsi en kunnen dus optreden als tolk. Maar dat niet alleen, zij kennen ook de culturele gevoeligheden en leggen daarom vaak het eerste contact. Zeker als het om psychische problematiek gaat. De cultuurcoaches zijn over het algemeen theoretisch opgeleid en enkelen hebben zelfs een achtergrond als arts. Ik maak dankbaar gebruik van alle kennis en kunde die zij in huis hebben. Bovendien waren veel cultuurcoaches tot een paar jaar geleden zelf ook nog nieuwkomer. Ze weten voor welke uitdagingen je staat als je nieuw in Nederland bent.”
Wat doen jullie nog meer?
“We geven ook veel basisadviezen over hoe je gezonder kunt leven. Laatst zagen we een 15-jarig Afghaanse jongen, die met samen zijn grootouders was gevlucht. Hij was broodmager, zijn haar viel uit en hij voelde zich neerslachtig. We gingen rustig het gesprek met hem aan. Samen met hem kwamen we tot de conclusie dat hij beter moest eten, meer moest bewegen en moest proberen te slapen. Een week later voelde hij zich een stuk beter en had hij weer een glimlach op z’n gezicht. Hij was flink opgeknapt en dat had hij zelf gedaan. Ook nam hij z'n opa mee. Die kon volgens hem ook wel wat advies gebruiken.”
Wat heeft het meeste indruk op je gemaakt?
“We begeleiden al enige tijd een jongen uit Afrika. Eigenlijk moest hij terug naar Italië om daar de asielprocedure te doorlopen, maar hij was veel te kwetsbaar en zwaar getraumatiseerd. Vermoedelijk is hij zelfs minderjarig. Op een vroege ochtend werd hij plotseling door tien man opgepakt en in vreemdelingendetentie geplaatst. Hij was heel emotioneel. De medewerkers daar konden zijn Arabisch dialect niet verstaan en dachten dat hij misschien suïcidaal was. Een officiële tolk werd niet ingeschakeld. Zonder enige uitleg werd hij vier dagen in een isoleercel geplaatst. Dat had niet mogen gebeuren. Zonder enige prikkels kun je iemand in isolatie hertraumatiseren. Uiteindelijk lukte het de advocaat hem uit isolatie te krijgen. Hij heeft inmiddels een verblijfsvergunning. Samen met de onze cultuurcoach, die zijn dialect wel spreekt, geven we veel begeleiding en elders krijgt een traumabehandeling. Naar omstandigheden gaat het nu beter.”
Waarom ben je vrijwilliger van het Zorgcafé geworden?
“Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in culturele verschillen. Later in mijn loopbaan heb ik me zelfs gespecialiseerd in interculturele communicatie met een master aan universiteit in Tilburg. Ik heb een aantal jaar gewerkt voor het Sinai Centrum in Amstelveen waar ik onder meer vluchtelingen met Posttraumatische stressstoornissen begeleidde. Toen ik de vacature voor de vrijwilligersfunctie van psychosociaal ondersteuner in azc Amsterdam zag, dacht ik: dat is wat voor mij. Inmiddels doe ik dit vrijwilligerswerk alweer ruim vier jaar voor ongeveer één dagdeel per week. Hoewel de verhalen soms heftig zijn, vind ik het heel waardevol om te doen. In het Zorgcafé kunnen we zo veel voor mensen betekenen.”
Wat doet het Nederlandse asielsysteem voor de gezondheid van getraumatiseerde mensen?
“Ik heb lang in een tbs-kliniek gewerkt en heb wel gemerkt dat we in Nederland beter omgaan met de zwaarste criminelen dan met getraumatiseerde vluchtelingen. In de tbs-kliniek wordt er gelet op kwaliteit van leven. Mensen hebben hun eigen kamer. Er is geestelijke gezondheidszorg, vol op begeleiding, dagbesteding, een bibliotheek en altijd een dokter beschikbaar. Zo gaat het niet in het azc en al helemaal niet in noodopvanglocaties. Sterker nog, het Nederlandse asielsysteem is vaak schadelijk voor de gezondheid van mensen. Mensen moeten eindeloos wachten, hebben onvoldoende dagbesteding, verhuizen vaak en leven met wildvreemden op een kamer. Als we vluchtelingen beter gaan opvangen, komen ze gezonder uit het azc. Dan kunnen ze sneller wat van hun leven maken. Dat is beter voor hen én voor de samenleving.”
Kom in actie
Wil je ook vrijwilligerswerk bij Dokters van de Wereld doen? Klik hier voor al onze vacatures. Als je onze noodkreet wilt steunen voor betere medische zorg aan vluchtelingen in crisisnoodopvanglocaties, klik dan hier.
Foto: Rogier Fokke
