Het kabinet heeft afwijzend gereageerd op onze oproep om álle daklozen in Nederland op te vangen. Dokters van de Wereld riep daartoe op in de petitie ‘Niemand op straat’ die door 35.021 mensen werd ondertekend.
Op 15 maart nam de Tweede Kamer onze petitie in ontvangst. Deze week reageerde staatssecretaris Eric van der Burg namens het kabinet op de petitie. Het kabinet stelt dat ongedocumenteerde mensen geen onvoorwaardelijk recht op opvang hebben, ondanks uitspraken van het Europese Hof. Lees hier de hele reactie.
Opvang is nodig voor gezondheid
Voor Oekraïners is op dit moment wel opvang, maar niet voor ongedocumenteerde mensen en EU-burgers uit Midden- en Oost-Europa. Zij krijgen alleen opvang bij zeer koud weer, een (bijna) volledige corona-lockdown of als er wordt meegewerkt aan terugkeer. Dokters van de Wereld vindt dat opvang een randvoorwaarde is voor gezondheid.
Landelijke Vreemdelingen Voorziening is niet genoeg
Voor ongedocumenteerden die meewerken aan hun terugkeer is in een aantal steden wel opvang, in de vorm van de zogenoemde Landelijke Vreemdelingen Voorziening (LVV). Dokters van de Wereld vindt die vorm van voorwaardelijke opvang onvoldoende en in strijd met mensenrechtelijke verdragen. Vaak blijkt in de LVV zelfs dat een groot aantal mensen helemaal niet terug hoeft te keren, omdat toch blijkt dat ze recht hebben op verblijf. Dat bewijst dat het beleid vaak onterecht streng is.
Opjaag- en uitsluitbeleid
In het regeerakkoord is afgesproken dat de LVV wordt uitgebreid tot een landelijk dekkend netwerk dat nog meer dan eerst inzet op terugkeer. Voorwaardelijke opvang voldoet echter niet aan de internationale verdragen, want aan mensenrechten mag je geen voorwaarden verbinden. Directeur Jasper Kuipers van Dokters van de Wereld maakt zich zorgen: “Dit opjaag- en uitsluitbeleid boezemt alleen maar angst in. Daar heeft niemand wat aan. We zien dat mensen daardoor bijvoorbeeld zorg mijden. Dat is slecht voor mensen zelf, en voor de volksgezondheid.”
Seksuele uitbuiting en geweld
Omdat deze groepen niet worden opgevangen, lopen zij grotere risico’s slachtoffer te worden van seksuele uitbuiting en geweld. “Op ons spreekuur sprak een vrijwillig arts een Ghanese vrouw die afgelopen herfst en winter alleen door middel van ruilsex een dak boven het hoofd had”, aldus Kuipers.
Slopend bestaan
“De onzekerheid over waar je slapen kan, of in de winter warm de dag kunt doorbrengen, is slopend voor mensen hun welzijn. De stress en het heen en weer gesleep zijn een aanslag op lichaam en geest”, zegt Kuipers. “Door bepaalde groepen uit te sluiten in het opvangbeleid, heeft de overheid beoogt terugkeer te bevorderen. Maar het beleid heeft een averechts effect. In de praktijk zien wij dat mensen die op straat leven, alleen maar bezig zijn met overleven. Er is dan geen ruimte om na te denken over een mogelijke terugkeer.”
Mensenrechten zijn onvoorwaardelijk
Als medische mensenrechtenorganisatie bepleit Dokters van de Wereld voor opvang van mensen met én zonder papieren, ongeacht de weersomstandigheden. Basisvoorzieningen zoals opvang zijn een randvoorwaarde voor geestelijke en fysieke gezondheid, en het recht op basisvoorzieningen is vastgelegd in Artikel 25 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.
Daarnaast heeft Nederland zich gecommitteerd aan meerdere internationale verdragen, zoals het Internationaal Verdrag inzake Sociale en Economische Rechten, waarin ‘het recht op een adequate levensstandaard, met inbegrip van toereikende voeding, kleding en huisvesting’ is vastgelegd. Tot slot heeft het Europese Hof Nederland al eerder op de vingers getikt, omdat niet voldaan werd aan Artikel 3 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het Hof concludeerde dat overheden actie moeten ondernemen, óók als het ongedocumenteerde mensen betreft.
