In een vandaag verschenen opiniestuk in NRC roept Dokters van de Wereld-directeur Arianne de Jong de regering op om snel oplossingen mogelijk te maken voor het toenemend aantal daklozen, te beginnen met goede opvang.
"Het aantal daklozen in ons rijke land verdubbelde de afgelopen tien jaar. De kranten staan er al maanden bol van. De grote steden trokken aan de bel, verscheidene ombudsmannen ook: ze vroegen het Rijk om minder regels en meer geld. Het kabinet sprak schande van de situatie. En: er volgt een plan. Waarschijnlijk in april.
Dat is te laat. Alle vier de grote steden hebben de afgelopen tijd flink geïnvesteerd in de winteropvang. Toch is die nu al niet toereikend. Op 1 april sluiten voorzieningen voor opvang in meerdere steden en gemeentes. Dat vergroot de druk op daklozen, hulpverleners en gemeentes. Stabiele, goede opvang is broodnodig, of het nu winter is of niet. Tijd voor actie van het kabinet. Nu. Zodat opvang ook na april beschikbaar is, dag en nacht, voor eenieder die niet zonder kan.
Wie niet zeker is van goede opvang, komt nimmer toe aan herstel of eigen kracht, en vind zo nooit de weg naar voren. De oorzaken van oplopende dakloosheid zijn zeer gevarieerd. Een tekort aan betaalbare woningen, de groeiende inkomenskloof, wachtlijsten in de ggz en een traag en inhumaan asielsysteem zijn allemaal niet simpel oplosbaar. We weten wel dat elke oplossing begint bij goede opvang.
Goede opvang is nu niet gegarandeerd, zo blijkt uit meerdere signalen. Soms zit die vol, of gelden voorwaarden zoals regiobinding of verblijfspapieren, en ook zitten uiteenlopende groepen daklozen bij elkaar gestopt. Een langdurig dakloze in Amsterdam beschreef de winteropvang zo: “De hele nacht het licht aan op een slaapzaal met 24 mensen, lawaai en urenlang telefonerende mensen.” Zaken als licht, herrie en spanning onderling maken opvang vaak onrustig en daarmee veelal ongezond. Opvang is daarnaast vaak onpraktisch: bijna al je spullen moet je op straat achterlaten, de nachtopvang sluit vaak overdag en heen en weer gesleep is het gevolg.
Wie niet zeker is van goede opvang, wie nooit rust of slaap kan vinden, komt er nimmer aan toe het heft in eigen hand te nemen. Het aanbieden van inadequate opvang en het beperken van de toegang leidt tot meer daklozen op straat. Voor hen is dat altijd een aanslag op lichaam en geest. Voor omwonenden soms een bron van zorg of overlast. Dokters van de Wereld biedt in meerdere steden medische en psychische ondersteuning aan ongedocumenteerde daklozen. Wij kennen de problematiek uit de praktijk en vinden dat het zo niet langer kan.
Voor ongedocumenteerden gelden extra drempels. Vriest het niet en word je niet als ‘kwetsbaar’ aangemerkt? Dan stelt het Rijk ‘meewerken aan perspectief’ als voorwaarde voor opvang. In de praktijk betekent ‘perspectief’ meestal vertrek. Dat dit als prikkel zelden werkt zien wij op straat. Groepen en groepjes ongedocumenteerden proberen bij kou, wind en regen te overleven in tentjes, onder zeilen, of andere beschutting. Een groot aantal vrijwilligers, waaronder die van ons, heeft daar de handen vol aan.
Mohamed is een van onze artsen: “Ik bezoek nu twee en een half jaar vluchtlocaties waar ongedocumenteerden schuilen. Deze plekken waren stuk voor stuk tochtig, vochtig, en koud. In de winter zien we veel vaker infecties, mede omdat mensen dan dicht opeen slapen in tentjes en dergelijke".
Wie niet zeker is van goede opvang, is aan het overleven, dag tot dag, en denkt niet eens aan terugkeer of vertrek. De tijd van dralen is voorbij, de nood is hoog en het Rijk aan zet. Opvang en gezondheid zijn mensenrechten, waar je ook vandaan komt. Daar mag je, volgens onze eigen rechters, geen extra voorwaarden aan stellen.
Kabinet, laat uw papieren werkelijkheid toch varen. Laat die onzinnige voorwaarden los. Biedt de ruimte en het geld voor goede opvang voor wie anders buiten slaapt.
Kabinet, biedt nú geld voor hulp waar daklozen morgen iets aan hebben. Voor opvang, overdag en ’s nachts, en ongeacht het jaargetij. Help praktische drempels te verlagen, biedt meer bedden, of een opslagplek voor spullen.
Kabinet, begin met de zekerheid van goede opvang. Al het andere volgt daarna. Gemeentes, hulpverleners en daklozen van hier en elders, kunnen pas dan aan échte oplossingen werken. Wij staan klaar."
