Vandaag behandelt de Tweede Kamer het wetsvoorstel Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring. Ons belangrijkste advies aan de Kamer is dat vreemdelingendetentie voorkomen moet worden en dat er ingezet moet worden op alternatieven zonder vrijheidsbeneming.
Sinds 2012 behartigt Dokters van de Wereld de belangen van mensen in vreemdelingendetentie die ernstige gezondheidsproblemen hebben, zowel door individuele bemiddeling als door onderzoek en pleitbezorging. Ook op onze medische spreekuren spreken we mensen die in vreemdelingendetentie hebben gezeten en zien we de negatieve impact die dit op hen heeft.
Ons belangrijkste punt is dan ook: voorkom detentie en zet in op alternatieven zonder vrijheidsbeneming. Vrijheidsontneming is immers de zwaarste straf die wij kennen. Ondanks dat het geen straf genoemd mag worden, komt het in de praktijk overeen met straf, met dien verstande dat de eindtermijn niet bekend is wat een van de factoren is waardoor vreemdelingendetentie bijzonder zwaar voor mensen is. Zeker kwetsbare mensen horen niet in detentie thuis.
Verder zijn onze aanbevelingen:
Een individuele en grondige analyse op kwetsbaarheid zou doorslaggevend moeten zijn voor de beslissing om, bij uitzondering, alsnog tot bewaring over te gaan. De huidige toets voor detentie-ongeschiktheid moet worden losgelaten. In deze toets wordt voorbijgegaan aan de negatieve impact die de detentie an sich met zich meebrengt en welke ook na detentie voort kan duren.Het afnemen van autonomie van mensen heeft een negatieve gezondheidsimpact. Het beginsel van minimale beperkingen zou veel duidelijker tot uitdrukking moeten komen in het wetsvoorstel. Onder andere door het schrappen van de mogelijkheid tot cellulaire insluiting en meer autonomie over eigen dagindeling, voeding, persoonlijke eigendommen op de kamer, bezoektijden etc. De wetsartikelen over mogelijkheden voor toepassing geweld, vrijheidsbeperkende middelen en strafmaatregelen passen niet in bestuursrechtelijke detentie en zouden geschrapt moeten worden.De als bescherming bedoelde maatregel van isolatie dient met dezelfde waarborgen ter bescherming van de rechten van de patiënt omkleed te zijn als in de (geestelijke) gezondheidszorg. Sluit daarom aan bij de doelstelling van de GGZ om eenzame opsluiting geleidelijk uit te bannen. Stel jaarlijkse doelstellingen op voor de detentiecentra. Maak gebruik van expertise uit de GGZ om deze doelstellingen te bereiken. Zorg voor externe monitoring van bovenstaande, waarbij de IGZ het toetsingskader voor de GGZ hanteert.
