Vandaag publiceerde de Nationale ombudsman een onderzoek naar de uitvoering van vreemdelingendetentie. De ombudsman stelt dat vreemdelingendetentie in Nederland menselijker moet. Dokters van de Wereld deelt deze conclusie. Wij roepen de politiek op om in te zetten op alternatieven voor detentie en zeker kwetsbare mensen niet op te sluiten, een einde te maken aan het gevangenisregime en de toepassing van isolatie uit te bannen.
Er moeten zo snel mogelijk een aantal veranderingen doorgevoerd worden voor wat betreft de vreemdelingenbewaring in detentiecentrum Rotterdam. “Deze veranderingen zijn dringend nodig om de verblijfsomstandigheden voor de bewoners nu al sterk te verbeteren en hun veiligheid en die van het personeel te vergroten”, aldus de ombudsman.
Dokters van de Wereld onderschrijft de conclusies van de ombudsman. Gerrianne Smits: “Al jaren pleiten wij ervoor om in te zetten op alternatieven voor detentie en zeker kwetsbare mensen niet op te sluiten. Vreemdelingendetentie maakt mensen extra kwetsbaar en hun gezondheid gaat er nog verder door achteruit. Dit wordt nog verergerd door het strenge regime en de maatregelen die mensen opgelegd kunnen krijgen zoals isolatie.”
Vreemdelingendetentie in Nederland
Zo’n 4.000 mensen zitten op jaarbasis in vreemdelingendetentie. Mensen zonder verblijfsrecht kunnen opgesloten worden met het doel hen uit te zetten. Vreemdelingendetentie wordt dus niet opgelegd omdat er sprake is van een strafrechtelijke veroordeling of verdenking van een strafbaar feit.
Isolatie en strafmaatregelen
Als mensen eenmaal in vreemdelingendetentie zitten, lopen zij ook nog eens het risico nog verder in hun vrijheid te worden beperkt doordat zij 23 uur per dag in afzondering in een cel opgesloten kunnen worden, vaak zonder t.v. of andere afleiding. Gerrianne Smits: “Dit gebeurt honderden malen per jaar. Isolatie kan schadelijk zijn voor de geestelijke gezondheid.”
Al jaren spreekt Dokters van de Wereld zich samen met Amnesty en Stichting LOS uit tegen isolatie. Volgens internationale mensenrechten mag eenzame of geïsoleerde opsluiting alleen in uitzonderlijke gevallen, en zo kort mogelijk. Isolatie als strafmaatregel hoort niet thuis binnen vreemdelingendetentie, die immers alleen tot doel heeft bij te dragen aan het uitzetten van mensen. Voor isolatie bij suïciderisico of ander gedrag waar psychiatrische problematiek aan ten grondslag ligt, moeten dezelfde rechten van cliënten gelden als in de GGZ. In de GGZ wordt al jaren gewerkt aan het terugdringen en geleidelijk uitbannen van isolatie vanwege de grote impact die het op mensen en hun gezondheid heeft.
Aanleiding van het onderzoek van de ombudsman is het wetsvoorstel Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring. Al in 2013 beloofde toenmalig staatssecretaris Teeven meer aandacht voor de ‘uit het oog verloren’ menselijke maat in beleid rondom vreemdelingendetentie. Bij de totstandkoming van het wetsvoorstel is toegezegd dat de wet zal zorgen voor een rechtvaardig en humaan regime met aandacht voor kwetsbare groepen en het gebruik van alternatieven voor detentie. Dokters van de Wereld betreurt het dan ook dat volgens het wetsvoorstel ook mensen die lijden aan ernstige psychische of lichamelijke problemen nog steeds kunnen worden opgesloten, en dat het regiem strafrechtelijk georiënteerd blijft met alle strenge maatregelen en beperkingen die daarbij horen.
Ajani
Deze week spraken we nog met Ajani, een jongen die nog niet eens 18 was toen hij in detentie kwam en 11 maanden opgesloten is geweest. Een erg kwetsbare jongen, hij heeft hele erge dingen meegemaakt en lijdt aan posttraumatische stressklachten.. Terug naar zijn land kan hij naar eigen zeggen niet omdat het daar erg onveilig is. Wij bezochten hem ook in 2018 en 2019 toen hij in detentie zat in detentiecentrum Rotterdam. Het ging toen echt heel slecht met hem. Hij was wanhopig, sliep nauwelijks en als hij sliep had hij nachtmerries. Hij zag er bijzonder slecht uit. Hij had nooit in vreemdelingendetentie mogen komen vanwege zijn grote kwetsbaarheid. Hoewel het beter gaat nu hij vrij is, blijft de detentie een grote impact op hem hebben. “Als ik op straat loop, kijk ik steeds om me heen om te zien of er geen politie in de buurt is. Als ik nog een keer in de gevangenis kom, dat kan echt niet, dat kan ik niet volhouden.”
Ajani zat ook een aantal dagen in de isoleercel omdat hij gezegd had dat hij nog liever dood zou gaan dan terug naar zijn land. “De isoleercel maakt het alleen maar erger. De isoleercel betekent heel veel stress. Je denkt heel de tijd over alles. Ik was die drie dagen zo bang. Er was niets, hier een matras, daar in de hoek een toilet. Ik werd helemaal gek, ik huilde en huilde maar. Ik zweette heel erg van de angst. Ik voelde mij zo boos van binnen, alsof ik uit elkaar barstte. Ik kon verder niets doen en sloeg daarom op de ramen en ik schreeuwde.”
Lees hier ook het verhaal van Rudo. Hij was bij de GGZ onder intensieve behandeling voor zijn trauma’s en werd toch opgesloten in vreemdelingendetentie.
Lees ook het rapport Opsluiten of beschermen? Kwetsbare mensen in vreemdelingendetentie.
