“Feit blijft dat deze mensen hier zijn en simpelweg geholpen moeten worden”

Mariëtte de Reeper is arts en werkt sinds anderhalf jaar op de Medische Post van Dokters van de Wereld. Een uit nood geboren huisartsenpost die zorg biedt aan mensen zonder papieren: mensen die in Nederland vaak nauwelijks toegang hebben tot basale zorg. In deze column vertelt Mariëtte over haar werk en de mensen die ze op haar spreekuur ziet. 'Bij de spoedeisende hulp kreeg hij te horen dat hij eerst moest betalen voordat hij geholpen werd.'

Mensen zonder verblijfspapieren worden in ons land nog altijd met scheve ogen aangekeken. Oók door artsen. Veel huisartsen hebben te weinig plek in hun praktijk, vinden dat deze mensen te veel tijd en energie kosten of weten simpelweg niet wat ze met deze patiënten aan moeten. Toch hebben artsen wél de plicht om hen te helpen en krijgen zij de geboden zorg ook grotendeels vergoed door de overheid – al kost het een extra, administratieve handeling. Feit blijft dat deze mensen nou eenmaal hier zijn, vaak werkend onze economie steunen en simpelweg geholpen moeten worden.

Helaas blijkt de praktijk weerbarstiger. Zelfs als we – zoals met Amsterdamse ziekenhuizen – van tevoren goede afspraken hebben gemaakt over vergoedingen. Een paar weken geleden stuurde ik een man naar de spoedeisende hulp op verdenking van een hersenbloeding – wat later ook het geval bleek. Daar aangekomen kreeg hij te horen dat hij eerst vierhonderd euro moest betalen voordat hij geholpen zou worden. In paniek belde zijn vrouw naar onze medische post. Gelukkig kon onze praktijkmanager het oplossen, maar het was onnodig stressvol voor deze mensen die toch al zo'n schaduwbestaan leven in ons land. Die zich heel graag zouden laten verzekeren, als dat zou mógen.

De Medische Post kende een aarzelende start, maar na anderhalf jaar weten de meeste mensen ons inmiddels goed te vinden: mensen zonder verblijfspapieren – het merendeel arbeidsmigranten, maar ook dakloze mensen en uitgeprocedeerde asielzoekers. Ondertussen leer ik als arts steeds meer over deze groepen.

Bijvoorbeeld over de grote en goed georganiseerde Braziliaanse gemeenschap die in ons land werkt. Zij hebben onderling een app voor steun en advies aan elkaar waarin ze, als een soort interne PR, landgenoten met medische problemen naar ons verwijzen. Mond-op-mondreclame zien we ook bij de Aziatische en Surinaamse gemeenschappen. Zij sturen lotgenoten uit heel het land naar ons toe. Zo zag ik laatst een oude Surinaamse man met ernstige kaakabcessen op mijn spreekuur die uit het noorden van het land kwam. Het was een opgave om een tandarts of kaakchirurg te vinden in Groningen, maar het is gelukt.

Hoewel de onderlinge verbondenheid groot is, is dat niet altijd het geval. Zo vinden uitgeprocedeerde mensen veel minder steun bij elkaar. Vaak leven zij op straat en moeten daar vechten voor hun bestaan. Politieke redenen spelen ook een rol: veel mensen weten niet wie ze wel en niet uit hun land van herkomst kunnen vertrouwen. Voor deze groep mensen is het leven vaak erg eenzaam en daardoor nóg harder.

Het zijn verhalen die mij raken. Zo zag ik deze week een man uit Sierra Leone die de wanhoop nabij was. Tijdens zijn vlucht was hij met harde hand opgepakt bij de Kroatische grens en werd hij gedwongen zijn vingerafdrukken achter te laten. Daardoor was zijn kans op asiel in Nederland direct verkeken en dreigde hij uitgezet te worden naar Kroatië. Met zijn handen in zijn haar vertelde hij mij zijn verhaal.

Ik heb enorm respect en ontzag voor de weerbaarheid en doorzettingsvermogen van de mensen die ik op mijn spreekuur zie. Zo laten veel arbeidsmigranten hun gezin achter om hier te kunnen werken, zodat hun kinderen kunnen studeren in het land van herkomst en wél een goede toekomst krijgen. Over opoffering gesproken. Het voelt als een voorrecht om hen te mogen helpen en een luisterend oor te kunnen bieden. Maar hoewel de medische post uit nood ontstond, zouden we niets liever willen dan onszelf binnenkort weer op te heffen. Om eindelijk niet meer nodig te hoeven zijn in een land als Nederland.