Bewoners van het asielzoekerscentrum Amsterdam kunnen bij vrijwilliger Diana terecht met vragen over hun gezondheid of over de gezondheidszorg in Nederland. Vier jaar werkt ze nu als psychosociaal ondersteuner (pso’er) in het Zorgcafé van Dokters van de Wereld in het azc: 'Het Nederlandse asielsysteem is vaak schadelijk voor de gezondheid van mensen.'
PTSS
'Veel asielzoekers hebben vaak vreselijke dingen meegemaakt, waarover ze niet altijd snel kunnen praten. In Nederland is het heel vanzelfsprekend dat je in tien minuten aan de huisarts vertelt wat je mankeert. Veel nieuwkomers zijn niet zo direct. In het Zorgcafé kunnen wij hen rustig aanhoren en uitleggen hoe het hier werkt.'
Diana ziet veel patiënten met een posttraumatische stressstoornis (PTSS). Maar ook de onzekerheid over de asielprocedure geeft veel angst en stress. Psychische klachten hebben vaak een fysieke weerslag, vertelt ze. 'Een man uit Syrië man dacht bijvoorbeeld dat hij hartklachten had, maar diverse onderzoeken in het ziekenhuis wezen dat niet uit. Dat zijn gezin met jonge kinderen nog in Syrië verbleef, gaf hem veel stress. Dié voelde hij in zijn lijf. Toen zijn gezin aankwam in Nederland, verdwenen de klachten. Daarom is het belangrijk om óók psychische klachten bespreekbaar te maken.'
'De kracht van het Zorgcafé is dat ik mijn spreekuur samen met vrijwillige cultuurmediators draai', gaat Diana verder. 'Zonder hen zou ik mijn werk niet zo goed kunnen doen. Zij spreken bijvoorbeeld Arabisch, Somalisch of Farsi en kunnen dus optreden als tolk. Maar bovenal kennen zij de culturele gevoeligheden en leggen daarom vaak het eerste contact. Bovendien waren veel cultuurcoaches tot een paar jaar geleden zelf ook nog nieuwkomer. Ze weten voor welke uitdagingen je staat als je nieuw in Nederland bent.'
Schadelijk asielsysteem
Gevraagd naar de patiënt die het meeste indruk maakte, vertelt ze over een jonge, Afrikaanse jongen. 'Eigenlijk moest hij terug naar Italië om daar de asielprocedure te doorlopen, maar hij was veel te kwetsbaar, vermoedelijk zelfs minderjarig en zwaar getraumatiseerd. Op een vroege ochtend werd hij plotseling door tien man opgepakt en in vreemdelingendetentie geplaatst. Hij was heel emotioneel. De medewerkers daar konden zijn Arabisch dialect niet verstaan en dachten dat hij misschien suïcidaal was. Een officiële tolk werd niet ingeschakeld. Zonder enige uitleg werd hij vier dagen in een isoleercel geplaatst. Dat had niet mogen gebeuren. Zonder enige prikkels kun je iemand in isolatie her-traumatiseren. Uiteindelijk lukte het de advocaat hem uit isolatie te krijgen en heeft hij inmiddels een verblijfsvergunning. Samen met onze cultuurmediator, die zijn dialect wel spreekt, begeleiden we hem nu en krijgt hij traumabehandeling. Naar omstandigheden gaat het nu beter.'
Diana werkte lang in een tbs-kliniek en merkt op dat Nederland beter omgaat met criminelen dan met getraumatiseerde vluchtelingen. 'In de tbs-kliniek wordt er gelet op kwaliteit van leven. Mensen hebben hun eigen kamer, er is geestelijke gezondheidszorg, volop begeleiding, dagbesteding, een bibliotheek en altijd een dokter beschikbaar. Zo gaat het niet in het azc en al helemaal niet in noodopvanglocaties. Sterker nog, het Nederlandse asielsysteem is vaak schadelijk voor de gezondheid van mensen. Mensen moeten eindeloos wachten, hebben onvoldoende dagbesteding, verhuizen vaak en leven met wildvreemden op een kamer. Als we vluchtelingen beter gaan opvangen, komen ze gezonder uit het azc. Dan kunnen ze sneller wat van hun leven maken. Dat is beter voor hen én voor de samenleving.'
