Afgelopen zaterdag kwamen tijdens een uitzending van EenVandaag mensen aan het woord die afgelopen mei tijdens een brand in Detentiecentrum Rotterdam opgesloten hadden gezeten in hun cel. Zij vertellen wat dit met hen heeft gedaan. De brand was op tijd onder controle en er zijn geen gewonden gevallen. Maar opgesloten zitten in een cel in de wetenschap dat er naast je een brand woedt, heeft enorme impact. Zeker als je daarna gestraft wordt met opsluiting in een isoleercel. Het is indrukwekkend hoe de mannen het verwoordden:
“I was scared, really scared, when that place chatches fire, there is no way you can escape it… “Don't leave us here to die"
Beangstigende gebeurtenis
Meerdere gedetineerden werden voor straf tien dagen opgesloten omdat zij zich na de brand misdragen zouden hebben. De betrokkenen weerspreken dit. In de paniek van het moment kan het best zijn dat mensen zich niet voorbeeldig hebben gedragen, dat geldt voor de gedetineerden en voor het personeel. Maar om mensen daarvoor te straffen met opsluiting in de isoleer en daarbij geweld niet te schuwen, is wel heel schrijnend. “Het doet pijn. Ik draag dit de rest van mijn leven met me mee,” zegt een van de slachtoffers. Terecht merkt Revijara Oosterhuis van het Meldpunt Vreemdelingendetentie op dat mensen in zo’n situatie juist nazorg nodig hebben en de mogelijkheid om hun verhaal kwijt te kunnen over deze beangstigende gebeurtenis. Klachten die de betrokkenen later indienden over de isoleercelplaatsingen en de zeker niet zachtzinnige manier waarop dit gebeurde, worden ongegrond verklaard. Anton van Kalmthout, emeritus hoogleraar vreemdelingenrecht en zeer goed op de hoogte van het werk van de Commissies van Toezicht (die klachten van gedetineerden onderzoeken en afhandelen) vertelt dat gedetineerden toch altijd op achterstand staan omdat het verhaal van de directie eerder geloofd wordt dan het verhaal van een gedetineerde. Dat voelt erg onrechtvaardig. Bij de isoleercelplaatsingen vinden ook visitaties plaats; het bij gedetineerden bekijken van alle lichaamsholten door detentiepersoneel. De schaamte is voelbaar als één van de betrokkenen er over vertelt in de reportage. Anton van Kalmthout benadrukt in de uitzending nog eens dat het hier niet om criminelen gaat, maar om mensen die geen papieren hebben en het land uit moeten.
De aanleiding van de uitzending was het rapport Brand in het Detentiecentrum Rotterdam, in september gepubliceerd door Amnesty International, Dokters van de Wereld en het Meldpunt Vreemdelingendetentie van Stichting LOS. Naar aanleiding van dit rapport doet de Inspectie Veiligheid en Justitie momenteel onderzoek naar de gang van zaken tijdens en na de brand. Ongeacht de bevindingen van de Inspectie, blijkt uit de uitzending dat de brand en de nasleep ervan die avond een traumatische ervaring is geweest voor de betrokkenen die op dat moment opgesloten zaten.
Gerrianne Smits is verpleegkundige en antropoloog en werkt als programmamedewerker Zorgrecht bij Dokters van de Wereld
