Maar liefst 81 procent van de ongedocumenteerde mensen die naar het medisch spreekuur van Dokters van de Wereld komt, heeft zo veel psychische klachten dat er sprake is van bijvoorbeeld een depressie en/of angststoornis. Dat blijkt uit ons onderzoek dat onlangs is gepubliceerd in het medisch tijdschrift Culture, Medicine and Psychiatry.
Veel deelnemers aan het onderzoek gaven aan slecht te slapen (84 procent). Ze voelen zich heel vaak gespannen of bezorgd (82 procent). Maar liefst 37 procent had in de afgelopen maand aan de dood gedacht. Ook hoorde 35 procent van hen stemmen, wat vaak verband houdt met opgelopen trauma’s. Veel van de ondervraagden heeft te maken gehad met lichamelijk geweld zoals marteling, verkrachting of gevangenschap. Die trauma’s liepen ze op in hun land van herkomst, op de vlucht óf in Nederland. Ook kunnen de psychische klachten verklaard worden door de specifieke problemen die mensen zonder geldige verblijfspapieren hebben. Denk aan sociale uitsluiting, slechte huisvestingsomstandigheden, gebrek aan emotionele steun, onzekerheid over wettelijke status, angst om gearresteerd te worden, werkloosheid en uitbuiting, slechte gezondheid en moeilijke toegang tot gezondheidszorg. Vaak zijn deze problemen langdurig en zonder uitzicht op verbetering.
Onderzoeksopzet
Zes jaar geleden drong zich de vraag op of Dokters van de Wereld naast medische spreekuren ook psychosociale spreekuren voor ongedocumenteerden moest gaan houden (die draaien inmiddels sinds 2017, red.). Om de psychische gesteldheid te onderzoeken namen vrijwillige artsen van Dokters van de Wereld tests af bij uiteindelijk meer dan honderd ongedocumenteerde mensen in Nederland. Ze gebruiken hiervoor de laagdrempelige Self Reporting Questionnaire, ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie. Gegevens uit de medische dossiers van Dokters van de Wereld werden ook meegenomen in de analyses.
Wetenschappelijke publicatie dóór vrijwilligers
Over de gezondheid van ongedocumenteerde mensen is weinig wetenschappelijk gepubliceerd, en werd niet eerder in Nederland in deze setting gedaan. Meer bekendheid over de psychische gezondheid van deze groep is daarom belangrijk, ook om de juiste hulp te kunnen organiseren. Afgezien van onze coördinator Annette Hoogerbrugge is de wetenschappelijke publicatie helemaal tot stand gekomen door vrijwilligers. Vrijwillig artsen Koen Bolhuis en Jentien Vermeulen (beiden inmiddels psychiater in opleiding) begonnen met het afnemen van de vragenlijsten en schreven mee aan de publicatie. Sandrine Vollebregt werd als stagiair aangetrokken om de vragenlijsten te analyseren en schreef haar scriptie over het onderzoek. Zij is de hoofdauteur van de publicatie en inmiddels arts. Ook schreef psychiater en wetenschapper Pim Scholte op vrijwillige basis mee aan de publicatie.
Expertmeeting
De publicatie werd 26 september besproken tijdens een expertmeeting georganiseerd door Dokters van de Wereld. Aanwezig waren deskundigen van overheidsinstellingen (GGD, COA, IND en gemeenteambtenaren), GGZ-instellingen, wetenschap en het maatschappelijk middenveld (o.a. VluchtelingenWerk, Rode Kruis en het Landelijk Ongedocumenteerden Steunpunt). Tijdens de expertmeeting werden praktijkervaringen uitgewisseld over geestelijke gezondheidszorg aan ongedocumenteerde migranten. Centraal stond de vraag hoe aan mentaal welzijn te werken als de verblijfsstatus van een cliënt nog onzeker is en welke instrumenten er zijn om in de tussentijd psychische klachten niet te laten verergeren.
Meer informatie
Klik hier om de volledige publicatie te lezen.
