Na een carrière als psychiater, is Jaap (72) sinds dit jaar actief als vrijwilliger bij Dokters van de Wereld. Een ochtend en een middag per week werkt hij in één van de Zorgcafés in Amsterdam. ‘Ik wilde graag betekenisvol bezig blijven.’
Twee jaar geleden stopte Jaap met zijn werk als psychiater. ‘Niets doen was niet aan mij besteed, ik wilde graag betekenisvol bezig blijven. In een nieuwsbrief van Dokters van de Wereld die ik als donateur ontving, zag ik toen een oproep voor psychosociaal vrijwilligers. Ik ben ervan overtuigd dat zorg toegankelijk moet zijn voor iedereen. Met mijn achtergrond als psychiater leek dit vrijwilligerswerk mij een zinvolle invulling van mijn tijd’, vertelt Jaap.
Uiteenlopende klachten
Een typische shift bij het Zorgcafé begint met een gezamenlijke lunch. Dit biedt de vrijwilligers de kans om elkaar te ontmoeten en bij te praten. Vervolgens komen de vrijwilligers bij elkaar bij de 'inlooptafel', waar iedereen met een hulpvraag mag aanschuiven. ‘De vragen waarmee mensen aankloppen, zijn heel uiteenlopend. Zo kan het gaan om praktische medische problemen, waarbij doorverwijzing naar de medische post van Dokters van de Wereld nodig is, of om psychische klachten, waarbij ik mijn expertise kan inzetten.’
Flashbacks en nachtmerries
Jaap geeft een voorbeeld van de problematiek die hij tegenkomt. ‘Ik herinner mij een situatie met een man uit Afrika. Zijn vrouw en kinderen waren daar achter gebleven. Dit zorgde voor veel onrust. Hij kampte met ernstige flashbacks en slapeloosheid. In zijn thuisland was hij gedetineerd geweest en mishandeld, waar hij nog nachtmerries van had.’
De man woonde in een asielzoekerscentrum in afwachting van zijn procedure. ‘Ik verwees hem naar de huisarts van het azc en legde uit hoe hij zijn klachten het beste naar voren kon brengen, zodat de arts hem zou kunnen begrijpen en helpen. Later kwam hij terug om te vertellen hoe het was gegaan. Hij had medicatie gekregen waardoor hij beter sliep. Hij had wel vragen over het gebruik hiervan; die kon ik vanuit mijn achtergrond als psychiater helpen beantwoorden. Verder had hij nog wat zorgen over zijn lichamelijke gezondheid, waarvoor we hem doorverwezen naar de GGD voor tests. Hier kwam niets zorgwekkends uit, wat ook weer een geruststelling voor hem was.’
Communicatieproblemen
Jaap ziet vaker mensen uit het azc die daar tegen drempels aanlopen. ‘In een azc werkt vaak één arts op een paar honderd mensen. In het Zorgcafé kunnen we meer tijd nemen om naar vragen te luisteren. Ook communicatie is vaak een probleem in het azc; er wordt niet altijd getolkt. Hierdoor kunnen mensen hun vraag vaak niet goed overbrengen. In het Zorgcafé werken we met cultuurmediators, vrijwilligers die o.a. helpen met vertaling. Hierdoor voelen mensen zich echt gehoord. Soms schrijven we de klachten ook voor mensen op, zodat de arts van het azc beter kan begrijpen wat er speelt. Deze bemiddelende rol kan heel helpend zijn.’
Dreigende echtscheiding
Er zijn ook situaties waarin Jaap minder kan doen dan hij zou willen. ‘Je bent ook gewoon vaak machteloos – dat hoort bij mijn vak als psychiater. Hier in het Zorgcafé is dat niet anders.’ Jaap vertelt over een casus met een vrouw uit een oorlogsgebied die met haar man naar Nederland was gekomen. ‘Ze kampte met huwelijksproblemen waarbij haar man met een echtscheiding dreigde. Ze vreesde voor haar verblijfsstatus: als haar man daadwerkelijk van haar zou scheiden, was ze bang dat ze geen recht op verblijf meer zou hebben. Een moeilijke situatie, waarvoor ik niet direct een oplossing had.'
Voor mijn gevoel kon ik weinig doen, maar voor deze vrouw was onze hulp van grote betekenis.
Handen op je rug
'Het was een zelfbewuste vrouw: ze was zelf al naar het juridisch loket geweest om uit te zoeken wat haar rechten en mogelijkheden waren. Ook was ze al op zoek naar werk, zodat ze zichzelf kon redden als haar man de scheiding zou doorzetten. Ik kon niet veel meer voor haar doen dan haar bevestigen in de stappen die ze al had gezet en haar te laten weten dat ze altijd mocht terugkomen. In zo’n complexe situatie sta je met je handen op je rug. Toch sprak deze vrouw duidelijk uit dat ze erg dankbaar was dat ze bij ons terecht kon met haar probleem. Voor mijn gevoel kon ik weinig doen, maar voor haar was onze hulp van betekenis.’
Verschil maken
Het verschil dat Jaap als vrijwilliger voor mensen kan maken, is zijn grootste motivatie om het werk te blijven doen. ‘De mensen die wij in het Zorgcafé helpen zijn vaak aan zichzelf overgeleverd. Wat zou er met hen gebeuren als Dokters van de Wereld er niet zou zijn? Hun klachten, problemen en stress zouden waarschijnlijk onopgelost blijven. Hier staan wij klaar voor mensen die anders vaak nergens terechtkunnen. Dat is enorm waardevol.’
Word ook vrijwilliger
Toegang tot zorg is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Wil jij net als Jaap zorg bieden aan mensen die nergens anders terecht kunnen? Ga dan aan de slag als vrijwilliger of beroepskracht. Bekijk onze actuele vacatures.
Ga naar de vacaturepagina
