Wereldwijd sterft er elke twee minuten een vrouw aan baarmoederhalskanker. Onnodig, want baarmoederhalskanker is in een heel vroeg stadium op te sporen en te behandelen. In Nederland worden daarom vrouwen vanaf dertig jaar elke vijf jaar opgeroepen een uitstrijkje te laten doen. Maar wat gebeurt er als je van dit bevolkingsonderzoek bent uitgesloten?
Met spoed een uitstrijkje
Helemaal vanuit Friesland reed Yan (41) met zijn tante Famei (65) naar de Zorgbus van Dokters van de Wereld in Den Haag. De Chinese vrouw had vaak vaginaal bloedverlies. Yan: 'Ze durfde nooit naar de huisarts omdat ze geen geldige verblijfspapieren had. Online zocht ik waar ik met haar terechtkon. Zo kwamen we uit bij Dokters van de Wereld.'
Eerst kreeg Famei een medicijn voorgeschreven, maar ze bleef last van bloedverlies houden. 'Het was noodzakelijk om zo snel mogelijk een uitstrijkje en een afspraak bij de gynaecoloog voor haar te regelen', vertelt programmamedewerker en verloskundige Lisa Vliegenthart van Dokters van de Wereld.
Onze vrijwillige artsen van de helpdesk belden tientallen huisartsenpraktijken in het noorden van het land, maar nergens kon Famei terecht voor een uitstrijkje. Lisa: 'Het was gekmakend. Toen haar bloedingen verergerden, adviseerden we Yan om met Famei naar de spoedpost in het ziekenhuis te gaan. Daar mogen ze haar niet weigeren.'
Vermijdbare dood
Eindelijk werd Famei doorgestuurd voor een spoedconsult met een gynaecoloog. Lisa: 'Onze vermoedens bleken te kloppen: Famei had baarmoederhalskanker in een vergevorderd stadium. Ze overleed vier maanden later.'
Een vermijdbare dood, vindt Lisa. 'Famei leefde twintig jaar in Nederland. In die tijd heeft elke andere vrouw al drie tot vier uitstrijkjes gehad. Baarmoederhalskanker is een sluipmoordenaar. Als je het hebt, merk je er jarenlang niets van. Maar zodra je symptomen als bloedverlies krijgt, ben je vaak al te laat.'
In een vroeg stadium is baarmoederhalskanker goed te behandelen. Daarom laten we in Nederland preventief uitstrijkjes afnemen in het bevolkingsonderzoek. Zo wordt er veel leed en dure behandelingen voorkomen. Maar niet bij de vrouwen die in Nederland worden uitgesloten van dit onderzoek.
Als Famei eerder was geholpen had ze nu nog geleefd
Zélf uitstrijkjes afnemen
Door de ervaringen van Famei kwam Dokters van de Wereld in actie. 'We besloten zélf uitstrijkjes af te gaan nemen', vertelt Lisa. 'Al op de eerste dag ontdekten we baarmoederhalskanker bij een vrouw. Zij had nog geen klachten. Omdat wij er waren heeft ze nog een overlevingskans.'
Inmiddels nam Dokters van de Wereld bij ongeveer tweehonderd vrouwen uitstrijkjes af. Lisa: 'Maar we willen nog veel meer vrouwen bereiken. Niet alleen om baarmoederhalskanker te voorkomen, maar ook om meer data te verzamelen. Uit eerder, kleinschalig onderzoek blijkt dat ongedocumenteerde vrouwen een grotere kans op baarmoederhalskanker hebben. Dit komt onder meer omdat zij vaker seksueel worden uitgebuit en dus meer wisselende contacten hebben. De door ons onderzochte vrouwen blijken een tweemaal hogere kans te hebben op baarmoederhalskanker. Dat is schrikbarend. Door dit met nog meer data te onderbouwen, wordt ons pleidooi naar de politiek sterker om álle vrouwen op te nemen in het bevolkingsonderzoek.'
Ondanks dat zijn tante is overleden, is Yan heel dankbaar. 'Dokters van de Wereld bemiddelde voor ons met het ziekenhuis. Medewerkers in de zorg kennen vaak niet de rechten van mensen zoals mijn tante. Jullie probeerden haar te helpen, en dat betekent heel veel voor mij.'
